غذا، نگرانی ۲۰ سال آینده
دامپزشک: در دهه ۹۰ و نزدیک به ۱۰ سالی که از قرن جدید می گذرد، موضوع امنیت غذایی مجددا به لیست برنامه های اولویت‌دار جهان پیوست.
محمدحسین کریمی‌پور
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران
چندی پیش سران فائو در رم جمع شدند تا طی برگزاری کنفرانسی مساله مهم غذا و راه‌های دستیابی هر چه بیشتر به امنیت در این زمینه را بررسی کنند.
آنچه نقش این موضوع که اکنون در تاپ لیست جهان قرار دارد را بیش از گذشته کرده است در سه محور می توان طبقه‌بندی کرد.
دو دلیل عمده، محور نخست را تشکیل می‌دهد. عامل اول رشد جمعیت کشورها به خصوص دو کشور مهم و تاثیرگذار هند و چین و اثر جمعیت آنها بر میزان تقاضای جهانی است و عامل دوم نیز توسعه کشورهایی همچون برزیل و اندونزی است که با سرعت مراحل رشد را طی کرده و در حال تبدیل شدن به کشوری پیشرفته هستند.
در این کشورها عموما هرگاه طبقه فقیر به طبقه متوسط و متوسط به غنی ارتقا می‌یابد بیشترین تقاضای آنها در بخش غذا ایجاد می‌شود.
تغییر اقلیم جهان نیز مساله پراهمیتی است که می توان آن را محور دوم قلمداد کرد. آب و هوای جهانی رو به وخامت است و زیان آن هم در اولین گام گریبان محصولات کشاورزی را می گیرد.
اکنون در شمال چین روند رشد بیابان‌ها به یک موضوع بحرانی تبدیل شده چرا که با از بین رفتن درختان روز به روز بر تعداد وقوع طوفان‌های شنی افزوده می شود.
در استرالیا و روسیه خشکسالی‌های گسترده غله و سایر محصولات را در معرض نابودی قرار داده و سیل پاکستان بخش زیادی از سطوح زراعی و باغی این کشور را از بین برده است و وقتی در نظر بگیریم که پاکستان هشتمین تولیدکننده گندم جهان است اهمیت این موضوع بیشتر آشکار خواهد شد.
درباره تغییر اقلیم نیز نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی می گویند این به دوره‌های چرخشی زمین بازمی‌گردد و برخی معتقدند که تصرفات بشری و دخالت در اکوسیستم این شرایط را بر زمین حاکم کرده است.
اما در محور سوم می توان توسعه صنعت و شهرنشینی و اسکان جمعیت بشری بر زمین‌های بزرگ کشاورزی را مورد بحث قرار داد.
زمین‌هایی که روزگاری نه چندان دور زیر کشت محصولات بوده و نیازهای این جامعه بزرگ را برطرف می کرده در حال حاضر به آسمان خراش و کارخانه بدل شده است.
اگر در کنار این مباحث در نظر داشته باشیم که پس از جنگ جهانی دوم و از سال‌های ۱۸۹۰ به بعد کشورها تولید محصولات خود را گسترش دادند و در بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ تولید غلات در هر هکتار بیش از دو برابر رشد کرد؛ آنگاه متوجه خواهیم شد که جهان از پتانسیل خود برای بیشتر کردن تولیدات استفاده کرده است.
کاری که با استفاده از کودها و سموم مختلف، اصلاح واریته‌ها و تغییرات ژنتیکی انجام شد سرانجام تمام نتایج خود را تا ۲۰ سال گذشته نشان داد و از آن پس این اتفاق بزرگ یعنی رشد شدید محصولات متوقف شد که این نشان دهنده استفاده کامل از پتانسیل‌های موجود است.
اکنون در دنیا با رشد بیش از اندازه تقاضا برای غلات چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم جهت تولید گوشت و پروتیین مواجه هستیم و در آن سو کاهش سطح زیر کشت محصولات را شاهدیم.
اگر برزیل که دارای زمین‌های بالقوه برای عملیات کشاورزی است را مستثنی کنیم هیچ کشور دیگری، سطحی برای اضافه کردن به زمین‌های کشاورزی ندارد.
دنیا در حال تغییر راهبرد و بازگشت به المان امنیت غذایی به عنوان یک دکترین کلی است. طبق آنچه تحلیلگران بر آن اتفاق نظر دارند تا ۲۰ یا ۳۰ سال آینده قدرت و سلاح کشورها غذا خواهد بود.
در این شرایط برنامه ما برای ارتقای امنیت غذایی چیست؟ آیا می خواهیم بهره‌وری را در کشاورزی و آب بالا ببریم؟آیا برای صادرات در این بخش و افزایش قدرت رقابت در جهان برنامه‌ریزی کرده‌ایم؟ امنیت غذایی جهانی، نگرانی جدی ۲۰ سال آینده است.
دیدگاهتان را بنویسید