بیماری های ماهیان زینتی

بیماریهای اکواریوم

ماهی مبتلا به سفیدک

نام بیماری : سفیدک

نام علمی : Ich Thyopthirius Multifilis

عامل : انگل ایک و ویروس Lymphocystist

نمایی از انگل ایک

تاریخچه کشف : ویروس Lymphocystist برای اولین بار در سال ۱۹۶۵ کشف شد .

علائم :

۱- رشد دانه های سفید ۱ تا ۵ میلیمتری روی قسمتی از بدن و دم ماهی

دانه های سفید روی بدن ماهی دانه های سفید روی باله های ماهی

دانه های سفید در دم ماهی دانه های سفید در روی بدن ( با فلش مشخص شده

۲- کاهش میل ماهی به تغذیه

۳- اضطراب و پریشانی ماهی که سبب کشیدن بدن خود به سنگ ها و شن ها می شود .

۴- ورم کردن دستگاه تنفس ماهی

این بیماری که به نام سفیدک شناخته می شود ، از رایجترین بیماری های ماهیان آب شیرین می باشد که اغلب از طریق دعوا با سایر ماهی ها یا لمس کردن توسط انسان به وجود می آید . انگل ایک که عامل بیماری سفیدک بوده ، زندگی دوره های داشته و به راحتی به سایر ماهی ها منتقل می شود .

چرخه زندگی انگل ایک در بدن ماهی

پیش گیری : هرگز ماهی ها را توسط دست لمس نکنید و از نگه داشتن ماهی های مهاجم و آرام در کنار هم خودداری کنید .

قبل از استفاده از روش های درمانی ، ذغال اکتیو یا دیگر عامل های کربن زای موجود در آب را خارج کنید .

نحوه درمان :

۱- استفاده از محلول ضد انگل :

نحوه ی استفاده : پس از انتقال ماهی به تانک دیگر به ازای هر لیتر دو قطره ضد انگل در آب ریخته و این کار را ۳ تا ۷ روز ادامه دهید تا بیماری کاملاً از بین برود .

نکته : قبل از هر بار استفاده از محلول ، ۳۰ درصد آب تانک را تعویض کنید .

محلول

۲- استفاده از نمک که به عنوان یک داروی غیر شیمیایی و موثر به کار می رود .

نمک استفاده شده نباید نمک دریایی یا سنگ نمک باشد و تنها از نمک طعام استفاده کنید .

نحوه استفاده : ۱- استفاده از نمک در آب تانک ( به ازای هر ۸ لیتر یک قاشق چایخوری )

۲- حمام ماهی ها در محلول آب و نمک : به ازای هر لیتر ۴ قاشق چایخوری نمک را در آب حل کرده و ماهی را بمدت ۳۰ ثانیه تا چند دقیقه در آب شناور کنید ؛ پس از انجام این کار بلافاصله ماهی را به تانک اصلی انتقال دهید . این کار را تا ۳ روز ادامه داده و پس از هر بار ۳۰ تا ۷۰ درصد آب تانک اصلی را تعویض کنید .

محلول آب و نمک

تذکر : برای هر بار حمام ماهی محلول آب و نمک جداگانه ای ساخته و از محلول های قبلی استفاده نکنید .

۳- افزایش دمای آب : ۱ تا ۳ ساعت در هر روز دمای آب را به ۳۰ تا ۳۱ درجه سانتیگراد برسانید تا گرما مانع از رشد انگل در بدن ماهی شود .

نکته : این کار را حداقل تا ۵ روز متوالی ادامه دهید .

۴- استفاده از فرمالدهید محلول : معمولاً در کلینیک های دامپزشکی برای درمان سفیدک ، ماهی ها را در محلول آب و فرمالدهید ( به ازای هر ۳۵ لیتر یک میلی لیتر ) به مدت ۱۲ ساعت حمام کرده و این کار را تا ۲ روز ادامه می دهند و پس از این کار ۳۰ تا ۷۰ درصد آب تانک را تعویض می کنند .

محلول فرمالدهید

اما استفاده از فرمالدهید برای افراد غیر پزشک توصیه نمی شود ، چون علاوه بر کاهش مقادیر زیادی از اکسیژن آب ، ممکن است سبب سرطان در انسان شود .

دیگر مضرات فرمالدهید

۵- استفاده از مالاکیت یا مرمر سبز ( Malachite ) : ماهی بیمار را ۳ روز متوالی برای ۱۲ ساعت در محلول مالاکیت و آب حمام کنید .

محلول های مالاکیت

۶- در برخی موارد فلز مس ( محلول در آب ) به عنوان دارویی برای درمان سفیدک به شمار می رود ، ولی استفاده از مس در آب ، سبب قلیایی شدن آب شده و ممکن است به ستون فقرات ماهی ها آسیب رسانده و موجب از بین رفتن گیاهان طبیعی شود .
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری دم خوره یا پوسیدگی باله ها

دم خوره یا پوسیدگی باله ها

نام : دم خوره یا پوسیدگی باله ها

نوع بیماری : باکتریایی

علائم : دم و باله های ماهی ترک برداشته و زبر و ناصاف می شود . اغلب در لبه های دم ، رده ها و لکه های ریز سفید و رگ های قرمزی مشاهده می شود . به تدریج دم ها خراب شده و کاملاً از بین می روند که در اینصورت بیماری بر ماهی غلبه می کند .

ماهی فایتر مبتلا به دم خوره پوسیده شدن باله ها

دلایل :

۱- استرس یا شرایط نا مناسب باعث بیماری شده است .

۲- پایین بودن کیفیت آب

۳- پایین بودن دمای آب – کمتر از ۵۰ درجه فارنهایت ( ۱۰ درجه سانتیگراد )

۴- شلوغ بودن تانک

۵- صدمه دیدن ماهی بر اثر دعوا یا برخورد با وسایل تانک که منجر به عفونت زخم می شود .

دم ها در حال پوسیدگی

پیش گیری :

۱- بالا بردن کیفیت آب

۲- عدم نگهداری ماهی های آرام و مهاجم در یک تانک

۳- کاهش استرس در تانک با ایجاد محل هایی برای پنهان شدن ماهی ها و قرار دادن گیاهان .

۴- حفظ چرخه ی طبیعی شب و روز با خاموش کردن وسایل روشنایی اطراف تانک ماهی ها در شب

۵- تغذیه ی مناسب

دم خوره یکی از شایع ترین بیماری های ماهیان آب شیرین به شمار می رود ، ولی با مراقبت صحیح از ماهی ها به خوبی می توان از آن پیشگیری به عمل آورد . برای این منظور نباید برای چند تانک از یک تور استفاده کرد ، قبل از فروبردن دست در آب آنرا کاملاً شست ، وسایل تانک را تمیز نگه داشت و رعایت سایر مسائل بهداشتی .

رفتار : اولین کار پس از مشاهده ی بیماری در ماهی ها ، تعویض آب تانک و شستشوی وسایل با آب گرم می باشد .

درمان : در صورت امکان ماهی ها را به تانک قرنطینه منتقل کرده و از داروهای ضد باکتری مثل ماراسین ( Maracyn ) ، ماراسین ۲ ( Maracyn Two ) کاناسین ( Kanasyn ) و یا میکزازین ( Myxazin ) در تانک استفاده کنید .

داروی ماراسینداروی ماراسین ۲

داروی کاناسینداروی میکزازین

وجود ۳ درصد نمک در آب ممکن است دم خوره های ابتدایی را درمان کند . کیفیت خوب آب هم به درمان کمک می کند . در ضمن باله های آسیب دیده را می توان با داروی ملافیکس ( Melafix ) درمان کرد .

داروی ملافیکس

یکی دیگر از درمان ها که رایج و موثر است ، استفاده از تتراسایکلین ( Tetracycline ) می باشد . و گاهی اوقات از ضد انگل جنگلی (Jungle Fungus Elimator ) استفاده می شود که در یک گالن ( حدود ۴ لیتر ) یک چهارم قاشق چایخوری در تانک ریخته می شود . درمان با این دارو را تا ۴ روز ادامه دهید و سپس یکبار به طور کامل آب تانک را تعویض کنید . در صورتی که بیماری هنوز متوقف نشده بود ، دوره ی ۴ روزه ی درمان را تکرار کنید .

داروی تتراسایکلینداروی ضد قارچ جنگلی

استفاده از نمک در آکواریوم : اضافه کردن نمک در آکواریوم ، ممکن است باعث درمان بشود .

برای پیشگیری از دم خوره می توان از یک چهارم تا یک دوم قاشق چایخوری نمک و برای درمان تا یک قاشق چایخوری نمک در هر گالن استفاده کرد .

نمک

نکات :

۱- افزایش دمای تانک تا ۳۰ درجه سانتیگراد در جلوگیری از پیشرفت بیماری موثر است .

۲- تعویض مداوم مقداری از آب در دوران درمان و هوادهی مناسب در دوره ی درمان الزامیست .

تذکر : هرگز از دو یا چند دارو در تانک به طور همزمان استفاده نکنید و تنها پس از تشخیص بیماری از یکی از درمان هایی که مقدور می باشند استفاده کنید .

[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری برآمدگی و ترکیدن چشم

فایتر فیش مبتلا به بیماری برآمدگی چشم

نام بیماری : برآمدگی و ترکیدن چشم ، سفید و ابری شدن قرنیه و کوری چشم ماهی

علائم : ورم کردن چشم و تشکیل حلقه ی سفیدی به دور چشم ماهی

گوپی مبتلا به بیماری Pop Eye

دلایل : سفید و ابری شدن چشم ممکن است بر اثر فعالیت باکتری های بیماریزا ، کور شدن چشم ممکن است بر اثر کمبود مواد مغذی در غذای ماهی ها ( غذاهای با ارزش غذایی کم ) و ترکیدن چشم بر اثر برخورد با وسایل نوک تیز یا دعوای شدید با سایر ماهی ها ایجاد شود . هم چنین ممکن است فعالیت باکتری های بیماریزا یا کمبود ویتامین A هم در این مورد موثر باشد .

کدر شدن چشم بر اثز تغذیه نامناسب یا تابش نور شدید به تانک حاصل می شود .

در بیش تر موارد بیماری برآمدگی چشم بر اثر کمبود کیفیت آب تانک ، غذای نامناسب یا صدمه دیدن ماهی به وجود می آید .

Pop Eye Fish DiseasePop Eye Fish Disease

معمولاً این بیماری کشنده نیست ، ولی در صورتی که بدون درمان رها شود ، چشم ها از بین رفته و سرایت باکتری ها به قسمت های مختلف بدن ماهی سبب مرگ آن می شود .

پیشرفت بیماری در بدن ماهی

پیش گیری :

۱- عدم نگهداری ماهی های آرام و مهاجم در یک تانک

۲- اضافه کردن یک قاشق چایخوری نمک طعام ( بدون ید ) یا سنگ نمک به ازای هر گالن ( حدود ۴ لیتر ) آب

۳- تمیز نگهداشتن آب تانک

درمان :

ابری شدن چشم را می توان با آنتی بیوتیک های مربوطه ، کدر شدن قرنیه را با اضافه کردن ویتامین به غذای ماهی و تعویض رژیم غذایی آن و ترکیدن چشم را با داروهایی چون پنی سیلین ( Penicillin ) و آموکسی سیلین ( Amoxicilin ) درمان کرد . هم چنین برای درمان کوری چشم علاوه بر تغییر رژیم غذایی ماهی باید نور ورودی به تانک را کاهش داد .

داروی پنی سیلین

سایر داروهای توصیه شده :

ماراسین ۲ ( Maracyn 2 ) ، آمپیسیلین Ampicillin ) ) و استفاده از یک قاشق چایخوری نمک در هر گالن ( حدود ۴ لیتر ) آب به مدت ۳ روز .

داروی آمپیسیلین

هم چنین تعویض ۵۰ درصدی آب تانک ، ۳ تا ۵ بار در هفته به تسریع در درمان کمک می کند .

نکات :

۱- ماهی بیمار را برای درمان حتماً به تانک قرنطینه منتقل کنید .

۲- به دلیل واگیردار بودن این بیماری ، پس از انتقال ماهی های بیمار به تانک قرنطینه ، آب تانک اصلی را تعویض کرده و وسایل آنرا ضدعفونی کنید .

۳- این بیماری معمولاً همزمان با بیماری دم خوره در بدن رشد می یابد و برای درمان می توان از درمان های مشترک دو بیماری بهره برد .

ماهی فایتر مبتلا به بیماری برآمدگی یا ترکیدگی چشم ماهی فایتر مبتلا به بیماری برآمدگی یا ترکیدگی چشم
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری هگزامیتا یا چاله ای در سر ( Hexamita )

بیماری هگزامیتا شدید در اسکار فیش

نام بیماری : هگزامیتا یا چاله ای در سر

علائم :

۱- لاغر شدن ماهی و کم شدن فعالیت آن

۲- ورم غیر عادی شکم ماهی

۳- به وجود آمدن چاله هایی در سر ماهی

۴- ضعیف و مضطرب شدن ماهی

۵ – عدم تمایل به خوردن غذا

دیسکاس مبتلا به هگزامیتا پرت فیش مبتلا به هگزامیتا

نکته : وجود انگل هگزامیتا در ماهی سبب کاهش رشد آن می شود .

دلایل :

۱- استرس ناشی از سوء تغذیه و شلوغ بودن تانک

۲- پایین بودن کیفیت آب

۳- وجود کربن در آب ( می تواند به خاطر وجود ذغال اکتیو در آب باشد . )

چاله های موجود در سر

پیش گیری :

۱- فیلتراسیون مناسب و سیفون کردن آب به صورت مداوم

۲- تغذیه ماهی ها با غذاهای حاوی ویتامین A و C

۳- استفاده ی کمتر از دل گاو در وعده های غذایی

۴- قرار ندادن ذغال اکتیو یا مواد حاوی کربن در فیلتر

۵- نور کافی

درمان :

۱- ابتدا عامل های ایجاد کربن ( همانند ذغال اکتیو ) را از فیلتر و تانک خارج کنید .

۲- اضافه کردن ویتامین های A و C و D به آب .

۳- درمان رایج این بیماری استفاده از داروی مترونیدازول ( Metronidazole ) می باشد که معمولاً به همراه غذا به ماهی ها داده می شود . البته در مواردی که ماهی علاقه ای به خوردن غذا و دارو نشان نمی دهد ، از حمام دارویی برای معالجه ی ماهی استفاده می شود .

داروی مترونیدازول

توضیحات :

هگزامیتا یک انگل تاژکدار می باشد که حدود ۳ تا ۶ میکرون طول دارد . این انگل درون روده ماهی ها به خصوص گلدفیش ، کوی فیش و سیکلیده هایی چون دیسکاس و آنجل رشد می کند و سبب سوء هاضمه ماهی می شود که معمولاً با علائمی چون ایجاد چاله هایی در سر و اطراف چشم ماهی همراه است .

هگزامیتا در بدن ماهیمیکروب هگزامیتا در زیر ذره بین

نکات :

۱- ممکن است انگل هگزامیتا ماه ها در بدن ماهی باشد ولی به دلیل پایین بودن عفونت علائم خاصی بروز ندهد ، پس رعایت نکات بهداشتی ضروری است .

۲- در صورتی که ماهی آنجل به این بیماری مبتلا شود ، ممکن است گاهی اوقات به صورت عمودی روی آب دراز بکشد و معلق باشد .

تذکر : در صورتی که ماهی مبتلا به هگزامیتا تخم ریزی کند ، مقدار اندکی از تخم ها هچ شده و بچه های آن به سرعت می میرند .

ماهی مبتلا به هگزامیتااسکار مبتلا به هگزامیتا
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری های رایج گلد فیش

۱- تومور یا غده – GoldFish Tumor

بعضی از گلدفیش ها مبتلا به بیماری تومور یا غذه می شوند ولی گلدفیش دارها بدون راهنمایی دامپزشک نمی توانند سرطانی یا عدم سرطانی بودن تومور را تشخیص دهند .

با اینکه در موارد محدودی تومور می تواند به انسان سرایت کند ولی در صورتی که روی دست شما زخم است نباید دستتان را در تانک گلدفیش ها فروببرید .

بعضی گلدفیش ها پس از ابتلا به تومور هیچ استرسی از خود نشان نمی دهند و یا کاهش وزن پیدا نمی کنند ولی بیش تر بیماری با بی تحرک شدن ماهی و غذا نخوردن آنها نمایان می شود .

برای مشاهده جزئیات به ادامه مطلب مراجعه فرمایید

ادامه مطلب
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری قارچ دهان

نام بیماری : قارچ دهان ( Mouth Fungus )

اگرچه این بیماری قارچی نیست و توسط باکتری Chondrococcus columnaris که باکتری عامل بیماری کلومناریس است ، ایجاد می شود اما به این دلیل به این نام خوانده می شود که همانند قارچ در بدن ماهی ظاهر می شود .

بیماری کرک پشمی یک واژه ی عمومی است که بیش تر برای بیماری های قارچی که در پوست بدن ، باله ها و دهان اثر می کنند به کار می رود که رایج ترین نوع قارچ در این عفونت Saprolegnia و Achyla می باشد .
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری کلومناریس یا کولومناریس

فایتر فیش مبتلا به کلومناریس

نام بیماری : کلومناریس یا کولومناریس – Columnaris

کلومناریس یک واژه ی کلی است که بسیاری از بیماری ها همچون پوسیدن دهان ( Mouth Rot ) ، قارچ دهان ( Mouth Fungus ) ، قارچ آبشش ( Gill Fungus ) ، قارچ بدن ( Body Fungus ) ، کرک پشمی ( Cotton Wool ) و Flexibacter را شامل می شود و همه ی این بیماری ها توسط باکتری سرسخت Flavobacterium Columnare ایجاد می شود که قبلاً به عنوان Flexibacter columnaris شناخته می شد .
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری استسقاء یا آب آوردگی شکم

تروفئوس های موری مبتلا به بیماری استسقاء

نام عمومی : استسقاء ( Dropsy )

نام علمی : بسته به علت بیماری تغییر می کند .

پیشگیری : تعویض ۱۰ تا ۲۵ درصد از آب تانک به صورت هفتگی و تغذیه با مواد غذایی مناسب و با کیفیت .

نشانه ها : تورم بدن ، ایجاد فاصله بین پولک ها ، بی حالی ، از دست دادن رنگ ، از دست دادن اشتها ، جایگیری در بالا یا پایین آکواریوم .

علت : باکتریایی ، ویروسی یا انگلی

داروها : ماراسین (Maracyn ) و ماراسین دو ترکیب ( Maracyn-Two combined )

مورد نیاز : اریترومایسین ( Erythromycin ) ، مینو سایکلین (Minocycline )

نکته : بیماری ورم ( استسقاء ) معمولاً کشنده است و حتی برخی آکواریست ها ترجیح می دهند ، به درمان این بیماری نپردازند .
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
انواع بیماری های آکواریومی و طریقه درمان

ایک ( ICH )

پیشگفتار

ایکتیوفتیریوزیکی ( ICH ) از بیماریهای رایج ماهیان پرورشی، اکواریومی و وحشی بوده و عامل آن تک یاخته مژه دار نسبتاً درشتی به نام ایکتیوفتیریوس مولتی فیلیس میباشد. اندازه انگل بالغ حدود ۱-۵/۰ میلیمتر بوده و به راحتی با بزرگنمایی کم میکروسکوپ قابل مشاهده است بنابراین تشخیص بیماری ساده بوده و با تهیه یک گسترش مربوط از پوست و آبشش عملی می باشد. این انگل گسترش جهانی داشته و در ماهیان مختلف گزارش شده است، به اکثر درمانهای رایجی که بر علیه دیگر تک یاخته ها استفاده می‌شود مقاوم بوده و به سختی از استخر یا آکواریوم آلوده ریشه کن می گردد. این بیماری بیشتر در فصل پائیز و زمستان اتفاق می افتد که دلیل آن احتمالاً کم شدن فعالیت فتوسنتزی در آب (در نتیجه ایجاد کمبود اکسیژن) و کم شدن ایمنی ماهی در اثر کاهش دما و عوامل دیگر می باشد.دکتر مخیر (۱۹۷۶) وجود این انگل را در ماهیان ایران گزارش کرده اند.

تشخیص

در مرحله پیشرفته، نقطه های سفید بسیاری همانند خاکه برنج سراسر بدن ماهی را می پوشانند. در این حالت، ماهی خود را به اشیاء داخل محیط آبی می مالد و سعی دارد تا انگل را از پوستش جدا کند. مدتی بعد، شدیداً تنبل و بی حال شده و رفته رفته انگل ها با چشم غیرمسلح به صورت لکه های سفید تا یک میلی متر قطر بر روی پوست ماهی قابل رؤیتند. Ichthyphthirius روش زندگی دوره ای دارد. آن برای تولید مثل، ماهی ها را ترک می کند. پس از تولید مثل، سوراخ بزرگی در پوست ایجاد میکند که برای عفونت ثانویه باکتریایی یا قارچی باز است. انگل به کف مخزن رفته و یک پوشش ژله ای مانند به نام کیست در اطراف خودش ترشح می کند. آن درون این کیست به نوزادان بسیاری تقسیم می شود. سپس کیست می ترکد و نوزادان بیرون می ریزند که در حال شنای آزاد میزبان جدیدی را جستجو می کنند. همانند Cryptocaryon، مرحله بین پوست و مرحله کیست هر دو نسبت به درمان مقاومند.

زمان لازم جهت رشد یاخته در زیر پوست به دو عامل اصلی درجه حرارت و قدرت دفاعی بدن ماهی بستگی دارد. هر چه ماهی قوی و سالمتر باشد رشد یاخته به مراتب کندتر خواهد بود. در هر صورت، یک یاخته در درون جداره ای که به دور خود می‌سازد می تواند طی ۸ تا ۲۴ ساعت بیش از ۱۰۰۰ یاخته به وجود آورد.

چرخه زندگی انگل ایک

معمولاً بدن ماهی های مبتلا بهاین بیماری پس از بهبود تا حدود زیادی در مقابل آن مقاوم می شود. در این حالت،گلبولهای سفید خون دور یاخته ها کیست‌هایی ساخته و آنها را محسوب می کنند. تنهازمانی که قدرت دفاعی بدن ماهی ها بنا به عللی از جمله شرایط غیربهداشتی محیط زیست،تغذیه نادرست، کمبود اکسیژن و ضعف ناشی از سایر بیماری ها تحلیل رود، یاخته هایمحبوس در کیست ها مجدداً فعال شده و خود ماهی یا حتی ماهی های تازه به آکواریوموارده شده را مبتلا می سازند.

درمان

می توان در مراحل ابتدایی با استفاده از روشافزایش درجه حرارت آب تا بیش از ۳۰درجه سانتیگراد و افزایش نمک به میزان هر ۳۰ لیتر یک قاشق غذا خوری به مقابله با این بیماری پرداختولی در مراحل پیشرفته، وقتی که انگل در پوست ماهی و یا در مرحله کیست است قابلدرمان نمی باشد. جهت از بین بردنICH ، پیش از شکل گیری کیست و یا پساز ترکیدن آن باید داروی اختصاصی به مخزن اضافه شود. به هنگام کاربرد دارو، گیاهانو ذغال اکتیو فیلتر را از مخزن خارج کنید.

معالجه از طریق گرمادما را به تدریج افزایش دهید،به طوری که این افزایش از یک درجه سانتیگراد در ساعت فراتر نرود. هدف ایجاد شرایطیاست که ناقل بیماری یا قادر به حیات نباشد و یا حداقل قدرت تولید مثل خویش را ازدست بدهد.
برای ماهیان حساس به افزایش دما، از شیوه های درمان دارویی استفادهکنید. جهت سایر ماهی ها، افزایش ۲ تا ۳ درجه سانتیگراد طی ۲ تا ۳ روز بسیار مفیدخواهد بود. این عمل جدا از نابودی بسیاری از ناقلین بیماری ها، سبب افزایش پادزهرلازم در خون شده و قدرت دفاعی بدن ماهی را افزایش می دهد.
یکی از پیش شرط هایلازم جهت درمان از طریق افزایش دما، تمیزی آب و اکسیژن کافی محلول در آب می باشد.

معالجه از طریق دارو

الف) درمان با اکریفلاوین (تریپافلاوین Acriflavin = Trypaflavin)
این دارو در درمان تیرگی پوست و باله ها، گندیدگی پوزه و باله ها، ضدعفونی در جراحات کوچک و به ویژه به هنگام ابتلاء به ایک کاربرد دارد. جهت درمان، ابتداء باید از دارو محلول مادر تهیه کرد. برای این کار یک گرم اکریفلاوین را در یک لیتر آب حل کنید. پس از تهیه محلول، در ظرفی جداگانه به ازاء هر لیتر آب ۵۰ میلی لیتر از محلول مادر ریخته و ماهی را به مدت ۲ تا ۴ روز در آن حمام دهید.
توجه : این دارو آب را شدیداً رنگی می کند.

ب) درمان با مالاشیت گرین (Malachit green)
مالاشیت گرین در معالجه بیماری های قارچی پوست، کدر شدن و یا جوش زدن پوست کابرد دارد. جهت مداوا ابتلا یک گرم از دارو را که به صورت بلورهای ریزی می‌باشد در یک لیتر آب حل کنید. سپس ۶ میلی لیتر از این محلول مادر را در ۱۰۰ لیتر آب حل کرده و ماهی ها را به مدت ۱۲ روز در آن حمام دهید. در روزهای سوم، ششم و نهم نصف مقدار داروی تجویز شده را به آب بیافزایید. پس از ۱۲ روز، نصف آب موجود باید تعویض شده و آب تازه وارد مخزن آبی گردد.
در صورت انجام درمان در ظرفی جداگانه، به دلیل تجزیه دیرتر دارو در آب تازه، مقدار ۴ میلی لیتر از محلول مادر در ۱۰۰لیتر آب کفایت می کند.
روش دیگر درمان با مالاشیت گرین، حل کردن ۱۳ تا ۱۵ میلی گرم مالاشیت در ۱۰۰ لیتر آب است که ماهی ها به مدت ۳ تا ۴ روز در آن حمام داده می شوند.

توجه : مالاشیت گرین بسیار سمی است که به هنگام تماس با پوست یا وارد دهان شدن باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد.

توجه : از نگهداری مالاشیت یا محلول مادر آن در یخچال حاوی موادغذایی اجتناب ورزید، زیرا علاوه بر سمی بودن سرطان زا می باشد. کاربرد مالاشیت در درمان و یا ضدعفونی در مورد ماهیان پرورشی خوراکی در برخی کشورها به طور کلی ممنوع اعلام شده است و در سایر کشورها پس از کاربرد در معالجه باید ماهی دوره ای در حدود ۲ تا ۶ ماه را پیش از عرضه به بازار مصرف بگذراند.

توجه : ماهیان فاقد پولک مانندلوچ و گربه ماهیبه شدت نسبت بهمصرف مالاشیت گرین حساسند . ممکن است مصرف دوزهای پایین دارو سبب صدمه آشکار به آنهانشود ولی استمرار کاربرد دارو در نوبت دوم ممکن است سبب تشدید صدمات ناشی از کاربرددارو در مرتبه اول شده و سبب تخریب بافت آبششها شود و منجر به تلفاتگردد .
بهترین درمان علیه این بیماری در لوچ تغییر دادن درجه حرارتاست.

ج) درمان با سولفات کینین یا هیدروکلریدکینین (Quinine Sulfat or Quinine Hydrochloride)
یک گرم کینین را در ۱۰۰ لیتر آب حل کرده و ماهی ها را ۳ روز در آن قرار دهید. سعی کنید معالجه در ظرفی مجزا انجام شود. اگر آب به هنگام معالجه کدر شد باید محلول تازه ای تهیه کرده و ماهی ها را به داخل آن انتقال دهید.
توجه : این درمان را برای ماهی های بسیار کوچک و یا بسیار حساس نباید به کار برد.
باتوجه به این که یکی از خصوصیات انگل نفوذ به لایه های زیرین بافت پوششی می باشد لذا تکرار درمان برای حاصل شدن نتیجه مطلوب ضروری است لذا به همین دلیل تجویز دارو سه بار به فاصله ۴۸ ساعت تکرار گردید و پس از نوبت سوم جهت برطرف کردن عوامل مساعد کننده بیماری، ماهیان به استخری با شرایط نگهداری مناسب تر انتقال داده شدند که نهایتاً نتیجه مطلوب بدست آمده و ماهیان درمان شده از آلودگی پاک گردیدند.

د ) درمان با داروی مخصوص بیماری ICH محصول شرکت تترا :

این دارو عملکرد وسیعی جهت کنترل این انگل داشته و در صورت استفاده درست ( طبقدستورالعمل ) برای باکتریهای مفید موجود در فیلتر و گیاهان آکواریومی مضر نخواهدبود .
ظرف محتوی داروی فوق دارای ۱۰ بخش مشخص شده میباشد که جهت تنظیم مقدارمصرف دارو کاربرد دارد . طبق دستور العمل مصرف موجود به روی بر چسب ظرف مقدار ۵میلی لیتر از داروی فوق جهت استفاده در ۲۰ لیتر آب در نظر گرفته شده است و هر خطنشانه موجود در سمت چپ ظرف نیز نشانه ۱۰ میلی لیتر از ماده مورد نظر میباشد بنابراین محتوای یک خط جهت ۴۰ لیتر آب و کل ظرف دارو برای ۴۰۰ لیتر آب در نظر گرفته شدهاست لازم به یاد آوری میباشد که ماده اصلی تشکیل دهنده دارو فوق الذکر نیز مالاشیتگرین میباشد .

در خاتمه باتوجه به سیکل زندگی انگل برای پیشگیری از وقوع این بیماری رعایت نکات یاد شده ذیل توصیه می شوند:
۱ : در زمان انتقال ماهی به آکواریوم سعی کنید درجه حرارت آبی که ماهی در آن است پایین نیاید .
۲ : همیشه از آب مناسب در آکواریوم استفاده کنید .
۳ : هرگز دمای آب آکواریوم رو به یکباره پایین نیارید .
۴ : ماهی آلوده وارد آکواریوم نکنید زیرا این بیماری به شدت فراگیر است .

بیماری دم خوره و پوسیدگی باله ها

پیشگفتار

بیماریهای پوسیدگی باله و دم در واقع دو بیماری احتمالا مشابهند که به زخمهای پیشرونده و تحلیل رفتن باله های ماهی اطلاق میشود.در اغلب منابع از پوسیدگی دم به معنی زخم یا تحلیل رفتگی باله دمی و از پوسیدگی باله به معنی زخم و ضایعات سایر باله ها نام برده میشود.از بیماریهای شایع ماهیان پرورشی سرد آبی و گرمابی و ماهیان زینتی است.
از آنجائیکه مکن است عامل مسببه این بیماری مختلف یباشد به سه احتمال زیر توجه میشود:
۱ – عامل مستقیم بیماری باکتری بوده و معمولا از گروه آئروموناس و پزودوموناس هستند.
۲ – این باکتریها و همچنین میکسوباکتریهای آب به عنوان عامل ثانویه ،باله های ماهیانی را که در اثر ازدحام ، خراشیدگی حاصل از برخورد با اشیا و دیواره تانک یا سایر علل نظیر کمبود اسید فولیک یا افزایش ویتامین A ، صدمه میبینند مورد حمله قرار میدهند.
۳ – بیماری به همراه سایر بیماریهای میکروبی از قبیل فرونکلوز ،بیماری قرحه و عفونت میکسو باکتریایی مشاهده میشود.
باکتری آئروموناس هیدروفیلا به عنوان عامل بیماری پوسیدگی باله و دم از بسیاری از ماهیان آکواریومی ایران جدا شده است.
این بیماری احتمالا از طریق تماس و یا در بعضی موارد مستقیما از آب به ماهی منتقل مشود.اصلاح مسیرهای خشن در محیط زندگی میتواند مفید واقع شود.عفونتهای تحریک کننده و بیماری کرمی ژیرو داکتیلوس اغلب با بیماری پوسدگی باله همراه است.صدمات مکانیکی حاصل از این موارد ممکن است باعث عفونت ثانویه شود
اولین نشانی در بروز زخمها در پوسیدگی باله و دم عبارت از خط سفیدی است که روی لبه خارجی باله ها دیده میشود که به طرف پایه باله ها در حال پیشرفت است.با ظهور زخم ، لبه خارجی بر اثر تحلیل رفتن نسوج نرم بین شعاع باله ها حالت رشته رشته ای پیدا میکند.تخریب تا از بین رفتن تمام باله ادامه یافته و در مورد زخم باله دمی ، تنها اثری از آن باقی میماند.چنانچه غضروف پایه باله مخرجی یا سینه ای مورد هجوم قرار گیرد ممکن است باله به جای پوسیدگی قطع گردد.
پوسیدگی دم ظاهرا بیشتر در ماهیان دریایی که در آکواریوم نگهداری میشوند شایع است. و معمولا نواحی خونریزی داده نزدیک باله دمی را مبتلا کرده و لبه باله ها نیز ضخیم میشود وبه سرعت پیشرفت کرده و عموما در عرض چند روز پس از ظهور نشانه های عمده به مرگ منتهی میشود.

نظر به اینکه بیماریهای پوسیدگی باله و دم دارای عامل اولیه باکتریایی است و بوسیله اوضاع محیطی نامناسب و سوء تغذیه بر شدت بیماری افزوده میشود. لذا بهترین وسیله پیشگیری ایجاد محیط مناسب و بهداشت خوب برای ماهی است.

علت ها

پوسدگی باله و دم یکی از بیماری های رایج ماهیان آکواریوم است که بیشترین علت بروز این بیماری نبود آب سالم در آکواریوم است و آب کثیف باعث بروز این بیماری در ماهی های زینتی می شود .
محیط آکواریوم یک محیط بسته می باشد که در این محیط موارد زیر باعث به وجود آمدن باکتری های مضر برای ماهیان می شود :
۱ : غذا های مانده که در صورت زیاد دادن غذا به ماهیان به بستر آکواریوم رفته و در لابه لای شن ها و وسائل تزینی نشست میکند و به مرور زمان باعث فساد غذا و تولید باکتری های مضر می گردد .
۲ : مدفوع ماهیان هم در کف شن ها مینشیند و در آب تجزیه شده و باعث تجمع باکتری ها میشود که در صورت داشتن گیاهان طبیعی یک مقدار از این موارد صرف کود گیاه می شود .
۳ : ورود ماهی آلوده به این باکتری به آکواریوم اصلی

سه مورد فوق از مسائل اصلی در مورد کثیف شدن آب و تولید باکتری های مضر برای آکواریوم و ماهیان زینتی می باشد ، که همین باکتری ها باعث بروز بیماری دم خوره و پسیدگی باله ها می شود .

تشخیص

اگه این بیماری در مرحله اول شناسایی بشه ، برگشت قسمت های دم و باله ماهی که در اثر این بیماری ریخته شده ، ممکن است .
گاهی اوقات زد و خورد بین ماهیان باعث کنده شدن دم و باله ماهی می شود که این مسئله را نباید با بیماری دم خوره اشتباه گرفت !!
در مرحله اول یک خط سفید در انتهای باله ها و دم ماهی ظاهر می شود و انتهای دم ماهی حالت ریش ریش شدن به خود میگیرد ، در این مرحله ماهی اشتهای غذا خوردن دارد و هیچ گونه حرکت خاصی که نشان دهنده وجود این بیماری است از خود نشان نمیدهد .
( اگه در این مرحله بتوانیم ماهی را در آکواریومی قرار بدیم که آب ۱۰۰% سالمی دارد و به جای هر ۳۰ لیتر آب یک قاشق غذا خوری نمک بدون ید در آب بریزیم ، ماهی خوب میشود و نیازی به مصرف دارو نیست )
۲ تا ۳ روز بعد از آثار اول بیماری ، دم و باله های ماهی شروع به خورده شدن ( ریش ریش شدن ) میشود و هر چه بیشتر می گذرد ، سفیدی انتهایی بیشتر و باله های ماهی به صورت جدا جدا و بعد از مدتی کاملاً از دست میدهد .

نوع پوسیدگی

نوع پوسیدگی به ۲ مدل می باشد :
۱ : مدلی که قارچ های مضر باعث بروز بیماری می شود .
۲ : مدلی که باکتری های مضر باعث بروز بیماری می شود .
در هر دو صورت ( بر اثر قارچ – بر اثر باکتری ) نوع درمان و پیشگیری یکسان می باشد .

درمان

باید یک مخزن قرنطینه آماده کنیم و تمام وسایل آن را با آب گرم خوب بشوریم و به هیچ عنوان از مواد شوینده معمولی استفاده نکنیم .

درمان به وسیله دارو ها

۱ : شما میتوانید از دارو Jungle Fungus Eliminator استفاده کنید و به ازای هر ۲ گالن آب ، ۲/۱ قاشق چای خوری به آب اضافه کنی ؛ ۴ روز صبر کنید و بعد کل آب رو تغییر بدید و اگه هنوز پوسیدگی ادامه داشت ، مجدد این کار رو تکرار کنید .
۲ : میتوانید از محصول Tetra General Tonic طبق دستور عمل روی خود دارو استفاده کنید و بعد از ۴ روز ۵۰% آب آکواریوم رو تعویض کنید .
۳ : میتوانید از کپسول آموکسی سیلین ۵۰۰ استفاده کنید به این صورت که به ازای هر ۱۵۰ لیتر آب آکواریوم در هر ۸ ساعت یکبار به آکواریوم اضافه کنید و ۳ روز متوالی این کار رو تکرار کنید و بعد از ۳ روز ۵۰% آب رو تعویض کرده و برای پیشگیری بهتر هست به ازای هر ۴۰ لیتر آب ، یک قاشق غذا خوری نمک به آب اضافه کنید .
۴ : میتوانید از کپسول تترا ساکلین استفاده کنید به این صورت که هر روز یک کپسول تترا ساکلین را باز کرده و در کمی آب حل کرده و به آکواریوم خود اضافه کنید ( ۱۵۰ لیتر آب = یک کپسول ) ، ۲ روز این کار رو انجام دهید و بعد از ۲ روز ۵۰% آب آکواریوم رو تعویض کرده و از نمک استفاده کنید .

توضیح در مورد نمک :
اضافه کردن نمک در آکواریوم قرنطینه برای بهبود این بیماری یک مسئله اختیاری است و ۱۰۰% لازم نیست ولی داشتن نمک در آکوارییوم اصلی ۱۰۰% لازم است . شما باید همیشه مقداری نمک به آکواریوم اصلی خود اضافه کنید تا باکتری هایی که باعث بروز این بیماری هستند ، کمتر رشد و نمو کنند ، پس همیشه در یک آکوریومی که ماهی های سالمی دارد بهتر است به ازای ۵۰ لیتر آب ، یک قاشق غذا خوری نمک بدون ید اضافه کنید .
( اگه نمک بدون ید ندارید و نمک ید دار در منزل دارید ، میتوانید : نمک ید دار را در یک ماهی تابه ریخته و آن رو روی گاز قرار دهید و به آن حرارت دهید ، وجود حرارت باعث جدا شدن ید از نمک می شود )

نکات مهم در مورد این بیماری

– بیماری دم خوره و پوسیدگی بال ها یک بیماری واگیردار در بین ماهی ها می باشد ، پس در صورت مشاهده اولین علایم بروز این بیماری ، باید سریع ماهی را به تانک قرنطینه منتقل کرد .
– همیشه زمانی که میخواهید دست خود را در آب آکوریوم قرار دهید ، حتماً خوب دست خود را بشورید و کاملاً خشک کنید .
– همیشه آب تمیز و پاکیزه برای آکواریوم قرنطینه داشته باشید تا هنگام ظهور بیماری در ماهی بتوانید سریع ماهی رو منتقل کنید نه اینکه ۲۴ ساعت صبر کنید که آب تازه بدون کلر شود و سپس آکواریوم قرنطینه آماده پذیرش ماهی شود .
– هیچ گاه در آکواریوم قرنطینه از داروهای ضد عفونی عمومی و ضد کلر استفاده نکنید .
– دمای آب آکواریوم قرنطینه خود را همیشه بین ۲۹ تا ۳۱ درجه نگه دارید .
– در هنگام درمان ماهی در تانک قرنطینه ، از غذا هایی استفاده کنید که انرژی زیادی به ماهی دهد و ماهی اون غذا رو دوست داشته باشد ( مثل کرم خونی منجمد )

تیرگی چشم ( Cloudy Eye )

علت ها

موارد زیادی باعث بروز این بیماری در ماهیان آب شیرین می شود ، این موارد عبارتند از :
– :PH پایین
– : مصرف زیاد دارو
– : کیفیت پایین آب
– : استفاده بیش از حد تعداد ماهی در آکواریوم
– : ابتلاهای باکتری
– : ابتلاهای داخلی
– : کمبود های غذایی
– : پیری
توجه : یکی از عوامل موثر بروز این بیماری نگهداری بیش از حد ماهی از لحاظ تعداد در آکواریوم است ، شلوغ بودن آکواریوم باعث میشه غذا دهی زیاد انجام بشه و طبیعتاً فاکتور های حیاتی آب از حالت استاندارد خارج میشه و این امر باعث بروز این بیماری در ماهیان میشه .

تشخیص

در زمان بروز این بیماری ، ماهی بیمار هیچ گونه علایم منفی که دال بر وجود این بیماری باشه از خودش نشان نمیده و از لحاظ رفتار کاملاً سالم است ، خوب غذا میخورد و خوب شنا میکند ، ولی اگر به ناحیه چشم ماهی بیمار به دقت نگاه کنیم ، یک لایه شیری رنگ روی چشم ماهی بیمار دیده میشود که مانند ابری بر روی عدسی چشم ماهی است . در مراحل اولیه آسیبی به ماهی وارد نمیشود ولی اگر درمان نشود باعث کور شدن ماهی بیمار می شود .

درمان

بهترین روش درمان برگرداندن آب به شرایط ایده آل است ، زمانی که ماهی شما دچار این بیماری شد باید موارد زیر را انجام دهید :
– : تعداد ماهیان داخل آکواریوم را کم کنید و به حالت استاندارد در بیارید
– : ۵۰% آب آکواریوم را طی ۲ نوبت با فاصله ۳ روز تعویض کنید . یکروز ۲۵% تعویض شود و ۲ روز بعد مجدداً ۲۵% .
– : فاکتور های اصلی آب را اندازه گیری کنید ( پ.هاش – آمونیاک )
– : از غذا های مقوی و به مقدار کم استفاده کنید .
– : در چندین سایت در مورد دارویی به اسم Maracyn صحبت شده که این دارو در واقع یک نوع آنتی بیوتیک برای ماهیان آکواریوم است که ضد قارچ ها و باکتری ها عمل میکند .

تیرگی پوست

تشخیص

دراین بیماری پوست و آبششها توسط انگل آلوده میشوند و سبب کدرگشتگی شدید پوست میگردد ماهی مبتلا پوست خود را شدیدا به دیوار و وسایل داخل آکواریوم میمالند از علائم مهم آغاز بیماری پیدایش لکه های تیره دایره یا بیضی شکل بر روی پوست است محل این لکه ها به تدریج ورم کرده و سفید میشوند سرانجام پوست در محل لکه ها از بدن جدا میشود . این بیماری ماهی را کند و کسل میکند گاهی اوقات انگل روی آبشش رشد میکند که درآن صورت ماهی دچار کمبود اکسیزن میشود و به سطح آب میآید و شدیدا نفس میکشد . در روی پوست بیشتر قسمت پشت یعنی از پس سر تا باله پشتی مورد هجوم این انگل است روند پیشرفت بیماری در ماهیهای جوان و یا ضعیف سریع میباشد ولی در ماهیهاهی بالغ و قوی پیشرفت لکه ها به کندی صورت میگیرد .

درمان

توسط نمک طعام
کاربرد : در معالجه ابتلای خفیف به انگلها و شروع کدرگشتگی پوست و باله ها
شیوه درمان :
۱ :حمام کوتاه مدت : ۱۵ تا ۲۰ گرم نمک طعام را در یک ایتر آب حل کرده و ماهی را برای ۱۰ تا ۴۵ دقیقه در آن حمام دهید .
۲ :حمام دراز مدت : یک گرم نمک طعام را برای ۱۲ لیتر آب آکواریوم ( اب سبک) و ۳ گرم نمک طعام را برای ۱۰ لیتر آب آکواریوم (آب سنگین) بکار برده و ماهیها را برای مدت ۵ روز در آن حمام کنید .
برای درمان این بیماری در مراحل پیشرفته از داروهای آکروفلاوین . مالاشیت گرین . متیلن بلو.
استفاده میشود .

توجه : مالاشیت گرین به دلیل سموم بالا مبتدیان پیش نهاد نمیگردد .

معالجه توسط متیلن بلو
کاربرد : در معالجه قارچها و کدر گشتگی پوست و امراض خونی
طرز تهیه محلول مادر : یک گرم متیلن بول در یک لیتر آب حل شود .
شیوه درمان :
۱ : یک میلی لیتر محلول مادر در یک لیتر آی آکواریوم ریخته و پس از مدت ۵ روز باقی مانده و دارو را توسط صافی ذغالی از آب جدا کنید .
۲ : سه میلی لیتر محلول مادر در یک لیتر آب ریخته و ماهیان مبتلا را به مدت ۳ روز در ان قرار دهید
۳ : حمام کوتاه مدت ۲۰۰ میلی لیتر محلول مادر را در ظرفی جداگانه در ۱۰ لیتر آب حل کرده و ماهی را برای ۳۰ دقیقه در ان حمام کنید
۴ : جهت جلوگیری از امراض احتمالی ناشی از محیط بیرون ۵۰ میلی لیتر محلول مادر در ۱۰۰ لیتر آب قرنطینه بریزید
۵ : برای پیشگیری از امراض قارچی ۳۰ میلی لیتر محلول مادر را به ازای ۱۰۰ لیتر آب به مخزن
اضافه نمائید

بیماری زخم ( Ulcer Disease )

پیشگفتار

عامل بیماری هموفیلوس پیسیوم یک میکروب گرم منفی است . این بیماری کاملا شبیه فورونکلوز بوده و گاها توام دیده میشود .

تشخیص

این باکتری در سطح بدن ماهیهای حساس قرحه یا زخمهای باز ایجاد میکنند . ضایعات بصورت پرز کوچک ظاهر شده که متعاقبا نوک آن سائیده شده و بصورت زخمی نمایان میگردند.زخمهای باز شده در اطراف دارای پوست مایل به سفید و در مرکز تیره رنگ می باشند . در این بیماری فقط روی پوست دچار هیپرپلازی شده و زخمهای حاصل پوست را در بر نمیگیرد . بلکه بطور افقی گسترش یافته و قسمت وسیعی از بدن را فرامیگیرد و در نتیجه سپتی سمی با علائم خونریزی مشخص ایجاد میشود . در این بیماری ممکن است
باله های شنا در اثر زخمهای حاصل پوسیده و از بین بروند و یا زخمهایی اطراف دهان ایجاد شود . ولی معمولا قسمتهایی از پوست حجیم شده و به رنگ مایل به سفید و بطور نامنظم اسفنجی و چروک خورده به نظر میرسند . هنگامی که این قسمتها می افتند زخمهای ناجور و کم عمقی از زیر آنها نمایان میشود . که با یک سجاف (لبه) به رنگ مایل به سفید احاطه شده اند.

درمان

برای درمان کاربرد اکسی تتراسیکلین و یا کلرامفنیکل با نتایج خوبی همراه بوده است.
مصرف کلرامفنیکل :
به میزان ۱۰ تا ۵۰ قسمت در میلیون بصورت حمام طولانی مدت استفاده میشود .
مصرف اکسی تتراسیکلین :
۱۰ تا ۲۰ قسمت در میلیون بصورت حمام طولانی مدت.
توجه :۱۰ قسمت در میلیون یعنی ۱ گرم دارو(۱۰۰۰ میلیگرم) در ۱۰۰ لیتر آب
نکته : این بیماری بر روی ماهیان گیاه خوار بیشتر دیده شده است .

بیرون زدگی چشم ( Pop-Eye )

تشخیص

بروز این بیماری به علت ترشح چرکی غدد چشمی است که هم در ماهیان آب شیرین دیده میشه و هم در میان ماهیان آب شور .
ممکن است یکی یا هر دو چشم ماهی دچار این بیماری شود به این صورت که گویی پشت چشم یک حباب هوا قرار گرفته که باعث می شود به حدقه چشم فشار وارد شود و چشم باد کرده و در انتها از کاسه در بیاید . مدت این بیماری ممکن است چندین هفته باشد .

این اتفاق در ۲ صورت رخ میدهد :
۱ : اتفاق فیزیکی ( بدون عفونت )
۲ : بیماری انگلی
حال هر ۲ حالت این بیماری رو مورد بررسی قرار میدیم :
حالت اول ( اتفاق فیزیکی)

احتمال
در زمانی احتمال اینکه ماهی شما به علت اتفاقات فیزیکی چشمش دچار آسیب شده باشد قوی میشود که تنها یک چشم ماهی دچار این آسیب شده باشد و اگر ۲ چشم ماهی آسیب دیده باشد ، احتمال۹۰% مشکل انگلی دارد .
در این حالت آسیب مانند یک خراش یا کبودی بر روی چشم است که علت آن :
نبرد با یک ماهی دیگه
خراشیدگی چشم با وسیله لوازم داخل آکواریوم
حالت ارثی
اورگانیسم در آکواریوم
که باعث می شود چشم ماهی خراش بر دارد یا حتی باد کند که ظاهر زشتی به ماهی میدهد ، ولی ماهی از لحاظ بدنی در سلامتی به سر میبرد .

درمان
در این حالت پیشنهاد میشود که ماهی آسیب دیده رو از آکواریم خارج نکنید ( به علت استرس ) مگه اینکه متوجه بشید ماهی آسیب دیده از جانب ماهیان دیگه مورد حمله قرار میگیرد .
اگه خراش جزی باشد ، خود به خود خوب میشود و تا بهبودی کامل نباید ماهی رو از قرنطینه به آکوریوم اصلی منتقل کنید . شما میتوانید از غذا های مقوی به همراه تترا ساکلین یا ChloramPhenicol برای ماهی بیمار استفاده کنید و به مرور زمان شاهد خوب شدن چشم ماهی باشید ( زمان خوب شدن چشم ماهی در ماهیان مختلف فرق میکند و یک مقدار طولانی است )

معمولاً در آسیب های جزیی چشم به ظاهر نرمال خود بر میگردد و ماهی کور نمیشود ولی اگر اوضاع بد باشد ، چشم بی رنگ و خاکستری میشود و در نتیجه ماهی کور میشود .
اگر به ماهی بیمار به خوبی رسیدگی نشود ممکن است چشم باد کرده و بترکد و به اصطلاح چشم ناپدید شود و ماهی شما به انتظار مرگ می رود .
توجه داشته باشید : زمانی که ماهی شما به علت درگیری چشمش آسیب میبیند ، با اینکه عامل انگلی نبوده ، ولی به علت ضعیف شدن ماهی و خراشیدگی چشم ، ماهی شما مستعد بیماری چشمی میشود .
توجه داشته باشید : که اگر دو چشم ماهی شما بر اثر جنگیدن با ماهی دیگه آسیب دیده باشد ، پس ماهی شما توانایی دید کمی دارد ( حتی ممکن است به علت آسیب دیدگی نتواند ببینید ) ، بنابراین در هنگام غذا دهی ، حتماً غذا دهی دستی انجام شود ( با دست به سمت دهن ماهی غذا را هدایت کنید ) .
اگر ماهی شما از هرگونه خوردن غذا سر باز زد ( به علت دید کم و استرس زیاد ) شما میتوانید از مولتی ویتامین های مایع استفاده کنید و همچنین دارو را ( در بالا اسم دارو گفته شد ) در آب حل کنید ، زیرا ویتامین و دارو از راه پوست هم جذب ماهی می شود .

حالت دوم بیماری انگلی ( عفونی )

اگر بیماری چشم ماهی شما علت انگلی داشته باشد ، ۹۰% هر دو چشم ماهی دچار آسیب می شود که علت این آسیب باکتری یا قارچ یا انگل می باشد .
جالب است بدانید ممکن است کلیه ماهی منشا این بیماری باشد که در آن صورت هر دو بیماری بروز میکند ( بیماری چشم و متورم شدن شکم ماهی به علت جمع آوری مایعات در شکم ) که در این صورت شکم ماهی باد کرده و فلس ها حالت ایستاده به خود میگیرد .
بعضی اوقات منشا بیماری چشم یک بیماری قارچی می باشد که در این حالت تنها چشم ماهی باد میکند .

علت
کمبود غذا ، سم ها ، بالا آمدن ناگهانی درجه حرارت آب ، وجود مس ، نیترات یا آمونیاک زیاد در آب ، فشار .
هر کدام از موارد بالا باعث بروز این بیماری در ماهی می شود . همچنین کیفیت ضعیف آب یا شرایط زیست محیطی باعث بروز این بیماری و دیگر بیماری ها در ماهی می شود .

درمان
اولین قدم : بعد از اینکه اطمینان حاصل کردید که ماهی شما به علت بیماری انگلی به این وضع در آمده ، سریع ماهی بیمار را به قرنطینه منتقل کنید چون این بیماری یک بیماری واگیردار است .
تنها راه درمان این است که شما بهترین رژیم غذایی را به ماهی بدهید ( کم ولی مقوی ) روزانه به میزان ۵ تا ۱۰% آب را سیفون کنید .
در پایان : خیلی ناراحت هستم از اینکه باید بگویم احتمال خوب شدن ماهی که این بیماری رو گرفته باشه ( در شرایط حاد ) کم است و رفته رفته ماهی ۲ چشم خود را از دست میدهد و دیگر نمیتواند غذا را ببینید و از گرسنگی خواهد مرد ، لازم به توضیح است که : اکثر ماهیان به وسیله حس بویایی غذا را پیدا میکنند ولی ماهی که کور باشد آنقدر استرس دارد که نمیتواند محل دقیق غذا را پیدا کند .
این بیماری برای ماهی بسیار دردناک است و توصیه شده اگر این بیماری در مراحل حاد خود است ، ماهی را از درد نجات دهید !!!!

بیماری کیسه شنا ( Swim Bladder Disease )
پیشگفتار
در مورد سبب شناسی این بیماری عوامل مختلفی بیان می شد از جمله به خاطر عدم تعادل و ناهماهنگی در شنا و حرکت و ضایعات کیسه شنا عامل آن را تغذیه ای می دانستند بعد ها عامل باکتریایی را مسبب بیماری می پنداشتند و بالاخره در سال ۱۹۷۳ عامل عفونت ویروسی آن ثابت شد .
انتقال ویروس این بیماری از راه تخم و اسپرم ثابت نشده است ولی ماهیان بیمار همواره به عنوان ناقلین ویروس شناخته می شوند .
بسیاری تجویز آنتی بیوتیک را موثر دانسته است از جمله کلرامفنیکل چه از را تزریق صفاقی و یا خوراکی ( در سه روز متوالی ) .
در شوروی سابق تجویز متیلن آبی رایج بوده است .
علت ها

بیماری کیسه شنا اغلب به خاطر غذای زیاد و یا فقدان در رژیم غذایی بروز میکند .
این بیماری یک بیماری واگیردار نیست و لازم نیست ماهی بیمار را از بقیه ماهی ها جدا کنیم . افرادی معتقد هستند که یکی از عوامل بروز این بیماری . یبوست ماهی می باشد .
پیشگیری

پیشگیری از بروز این بیماری بسیار ساده است . رژیم درست غذایی ، دادن غذای مقوی در نوبت های زیاد ولی به مقدار کم و زیاد استفاده نکردن غذا های منجمد در رژیم غذایی .
شما میتوانید مقدار غذایی که میخواهید در یه روز به ماهی بدهید تا به چند نوبت جدا تقسیم کنید ، به این صورت که ۳ بار غذا دادن در روز بهتر از یک بار غذا دادن در حجم بالا در یک روز است .
در یکی از سایت ها مثال جالبی زده : مقدار غذایی که در یک وعده به ماهی میدهید نباید بزرگ تر از چشم ماهی باشد !!
مورد دیگر که باعث پیشگیری بروز این بیماری می شود یک نواخت دادن غذا و تنوع در نوع غذا هست . اگر شما هفته ای ۱۴ مرتبه به ماهی خود غذا میدهید ، باید این عدد ثابت باشد و به هفته ای ۷ مرتبه یا ۳۰ مرتبه تغییر نکند . شما نباید همیشه از یک غذای خاص برای ماهی استفاده کنید ، تنوع در رژیم غذایی باعث قوی شدن ماهی شده و ماهی شما به سختی بیمار می شود .
تشخیص
ماهی بیمار شما در روز ابتدای این بیماری به خوبی شنا میکند و هیچ مشکل ظاهری ندارد ، روز بعد ماهی شما در زمان شنا کردن به یک طرف خاصی در شنا گرایش پیدا میکند و کمی رنگ ماهی کدر میشود و یک مقدار بسیار کم زیر شکم ماهی باد میکند . توجه داشته باشید که کیسه شنا روی ستون فقرات ماهی ما بین دم و شکم واقع شده است . اگر این مثانه ( کیسه شنا ) ورم کند یا بزرگ شود و یا حتی سفت شود ، دیگر ماهی قادر به شنا کردن درست نمی باشد و همین امر باعث بد شنا کردن ماهی می شود .
ماهی بیمار متمایل به یک سمت شده ( عمودی ) و به کف آب میرود و شنا کردن و بالا آمدن به سطح آب برای ماهی سخت می شود .این مسئله ادامه دارد تا اینکه دیگر ماهی قادر به شنا کردن نمی باشد .
چه باید کرد

زمانی که ماهی شما دچار این بیماری شد ، اولین اقدامی که باید انجام دهید داشتن یه رژیم غذایی سرشار از مواد مقوی ولی با حجم کم برای ماهی بیمار است ، اگر شما بتوانید این رژیم را ادامه بدهید ، کیسه شنا به سرعت خودش را ترمیم میکند و ماهی شما به حالت اول بر میگردد و خوب می شود . زمانی که ماهی دچار این بیماری میشود به احتمال زیاد یبوست هم دارد به نظر این حقیر شما میتوانید ماهی را از آب گرفته به قسمت مقعد ماهی یک مقدار روغن کرچک بزنید و ماهی را در آب ول کنید ، من این کار را با ماهی مایکرو انجام دادم و نتیجه داد . اقدام بعدی شما استفاده از نخود پخته شده است . شما میتوانید یک عدد نخود را پخته و پوست آن را بگیرید ، یه تیکه کوچک از آن کنده و آن را له کنید و به ماهی بیمار خود بدهید ( زیاد روی در دادن نخود نکنید )

روش های اضافه

همیشه آب سالم داشته باشید و سیفون کردن را فراموش نکنید .
– : در دادن غذا نه خسیس بازی در بیارید و زیادی دست و دل بازی کنید .
– : بهترین دما برای ماهی ۲۸ درجه سانتیگراد هست و ماهی در این دما احساس آرامش میکند و مکانیزم بدن ماهی منظم می باشد .
– : از نمک بدون ید غافل نشید .

کرمهای قلابدار ( پوست ، آبشش ، چشم )

پیشگفتار
دو نوع از این کرمهای کوچک بنامهای جِیروداکتِیلوس Gyrodactylus و داکتِیلوجِیروس Dactylogyrus معمولا انگل پوست و برانشی ماهیها می گردند . ماهی آلوده به این انگل دارای حرکات سریع و وحشیانه ای بوده و اکثرا به سرعت خود را به ِیک جهت پرت و سرِیعا توقف می نماِیند .
شکل ظاهرِی هر دو انگل تا حدودی مشابه هستند با این تفاوت که داکتِیلوجِیروس دارای ۴ چشم بوده و انتهای آزاد بدن آن (سر) دارای ۴ برآمدگی می باشد .

تشخیص

کرم های قلابدار بر روی پوست و آبشش های ماهی های آب های شیرین ودریا ها زندگی میکنند.قلابهای چنگ مانند آنها بر روی قسمت جلویی بدن قرار دارد و ازآن برای نگه داشتن پوست میزبان خود استفاده می کنند. یک مشخصه عمومی آنها تعدادو شکل این قلاب هاست و این مشخصه برای آکواریوم داران مهم است. چراکه کنترل گونههای مختلف کرم ها همیشه از طریق یک روش امکان پذیر نیست.ماهی ها اغلب زخم هایمعتدل و متوسط را تحمل می کنند. هر چند گاهی خود را به اشیاء درون آب می مالند وباله های خود را میلرزانند. در موارد زخم های شدید، کلاهک سر ماهی پهن و شکل نازکآبشش ها مانع تنفس ماهی میشود و موجب سرعت زیاد تنفس آن می گردد.ماهی درست درزیر سطح آب آویزان و به سمتی نفس می کشد. گاهی اوقات یک کلاهک باز و کلاهک دیگر بهعقب خم و دهان ماهی جمع می شود. در موارد شدید جذب اکسیژن چنان کاهش می یابد کهماهی میمیرد. کرم های قلابدار معمولا میزبان های ویژه ا ای را انتخاب می کنند،به طوری که تنها گونه های نزدیک به هم از ماهی های را مبتلا می کنند.در مخازنپر جمعیت مربوط به جفت گیری ماهی ها ، کرم آبشش به طور فزاینده ای تکثیر می شود ودر طی چند هفته موجب کشته شدن کل ماهی های جوان خواهد شد. در موارد مشکوک اگر تکهای از پوست و آبشش را فراهم کنید وجود کرم ها را به خوبی با بزرگ نمایی ۵۰ تا ۲۰۰xخوهید دید . ( منظور در زیر میکروسکوپ است )آنهابا استفاده از قلابهای خود محکم به بدن ماهی می چسبند و دم خود را تکان می دهند. قوس های آبششهای ماهی هایی که مرده اند را میتوان با بزرگنمایی۵۰x آزمایش کرد کرم هایقلابدار به همراه ماهی های تازه به آکواریوم وارد میشوند و همچنین از طریق والدینبه نوزادان آنها منتقل میشوند .
درمان
دو روش برای مبارزه با این انگل وجود دارد :
۱ ) برای از بین بردن این انگل می توان ماهی های آلوده را به مدت ۲۰ ثانیه در محلول ۱ در ۵۰۰ اسید استیک متبلور ، دو روز پشت سر هم قرار داد . روش دیگر قرار دادن ماهی به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه در محلول ۵ قطره فرمالیندر یک لیتر آب می باشد . حمام پرمنگنات پتاسیم بمیزان ۴میلیگرم در لیتر برای از بِین بردن این انگل ها مفید می باشد . در صورت آلودهشدن ماهی ها ، ضمن معالجه آنها باید آکواریوم نیز به بهترِین وجه ضد عفونی شود.
۲ )شما باید ماهی بیمار را از آب خارج کنید و به وسیله یک پنس مقداری پنبه را آغشته به آب نمک غلیظ کنید و به محل اتصال انگل و ماهی بزنید ، سپس به آرامی با یک پنس انگل را ( کرم را ) از بدن ماهی بیرون بکشید و محل زخم را بوسیله بتادین شستشو دهید .

توجه : این بیماری در ماهیان گلدفیش شایع تر است .

بیماری های انگلی
Internal Parasites
علت ها

انگلهای داخلی کاملاً به صورت مخفیانه وارد بدن ماهی میشوند و نمیشه گفت که ماهی بیمار است ، زیرا این انگل ها به صورت خارج از آکواریوم وارد آب میشوند و میزبان خود را پیدا میکنند . بیشترین علت ( میشه گفت تنها علت ) ورود این انگل ها غذا هایی هستند که به صورت غذا زنده در اختیار ماهی قرار میگیرد ( ماهی های رودخانه ای که به صورت غذا زنده خریداری می شوند )
تشخیص

تنها راه تشخیص این بیماری توسط دیدن و نگاه کردن شما به ماهیهایتنان می باشد ، شما باید رفتار ها و نوع غذا هایی که به ماهی خود میدهید رایاداشت کرده و در صورت مشاهده هر گونه تغییری در رفتار و غذا خوردن ماهی ، کنجکاوباشید . اصولاً وجود انگل باعث وزن کم کردن و لاغر شدن ماهی بیمار می شود ، ماهیخوب غذا میخورد ولی از وزنش کم می شود . در اغلب موارد ، اگر دقت کنید خواهید دیدکه یک ماده رقیقی به ماهی بیمار متصل است و شاید به شکل یک نخ سفید نازک باشد .این انگل اکثراً در محل هایی مثل پوست و آبشش هامتصل می شود .
چه باید کرد

شما در ابتدا باید ماهی را به یک آکواریوم قرنطینه منتقل کنید ، آکواریوم اصلی خود را کاملاً خالی کرده و تمام وسایل درون آن را با آب گرم شسته و وسایل را ۲۴ ساعت در نمک زیاد قرار دهید . شن ها را جوشانده و ۲۴ ساعت در نمک زیاد قرار دهید . شیشه آکواریوم رو کاملاً شسته و شیشه رو پر از آب کرده و توی آب را مقدار بسیار زیاد نمک ریخته و اجازه دهید که آکواریوم با آب نمک زیاد ۲۴ ساعت بماند .
اگر شما فاقد آکواریوم قرنطینه هستید ، باید ۷۵% آب آکواریوم را سیفون کنید .
داروها

در سایت های خارجی دارو های زیادی برای مبارزه با این بیماری معرفی شده است که متأسفانه دسترسی به این دارو ها برای ایرانی ها دور از ذهن است ، پس شما میتونید از همین دارو های داخلی کشورمان که بیشتر به جوهر خودکار شبیه است استفاده کنید ، مقدار مصرف بر روی دارو نوشته شده .
در چند سایت خارجی دیدم که یک سری غذا های طبی برای مبارزه با این بیماری درست شده که به این صورت عمل میکند که :
این غذا یک Anti-Protozoa است و به این صورت عمل میکند که ، زمانی که ماهی این غذا را میخورد به خود ماهی صدمه ای وارد نمیشود ولی وقتی غذا در بدن ماهی توسط انگل خورده می شود ، باعث مردن انگل میشود و پس از مرگ ، انگل از بدن میزبان خارج می شود !!!
[Link] نوشته شده در ساعت توسط یونس آقایی | آرشیو نظرات
بیماری ماهیان آکواریومی
بیماری ماهیان آکواریومی

فاکتورهای موثر در بیماری :
غالب باکتریهای عفونی درماهیان فرصت طلب بوده وبدین معناست که وجود عامل پاتوژن درمحیط برای ایجاد بیماری کافی نمی باشد ، فاکتورهای محیطی ویا ضعف سیستم ایمنی موجب افزایش حساسیت ماهی نسبت به عوامل پاتوژن میگردد و این پدیده اکثرا” توسط استرس تسریع می یابد. استرس نقش بسیار مهم در شیوع بیماریهای عفونی را درجمعیت های ماهی بعهده دارد وبعضی از عوامل ایجاد کننده استرس در شیوع استرپتوکوکوز عبارتند از درجه حرارت بالای آب ( مخصوصا” در فصل تابستان) تراکم بالای ماهیان ، جابجا کردن ماهیان ، کیفیت پائین آب شامل افزایش آمونیاک ویا نیتریت باکتریهای مولد بیماری اغلب براساس حدت و قدرت بیماریزای طبقه بندی میشوند . هرچند که این دسته بندی نادرست می باشد اما مشخص گردیده که باکتریهای اختصاصی دریک گونه هم از نظر حدت بیماریزائی با همدیگر متفاوت هستند . دراین گروهها باکتریها با طیف گسترده ای از حدت کنار هم قرار می گیرند بعنوان مثال بیشتر از همه آئروموناس هیدروفیلا درماهیان آب شیرین یافت میشود که در حقیقت یک باکتری فرصت طلب بوده ودر محیط پرورش ماهی به فراوانی یافت میشود و از این رو باکتری محیط پرورش نامیده میشود این باکتری در مواقع سلامت ماهی هیچگونه بیماریزائی نداشته وهمیشه در جمعیتهای ماهی وجود دارد از طرف دیگر باکتری استرپتوکوکوس نه تنها فرصت طلب نبوده ، بلکه دارای قدرت تهاجمی زیادی بوده ودریک مطالعه آزمایشگاهی ، ماهیان زینتی دانیوس مخطط را با غلظت زیادی از باکتری درآب وارد نمودند و باعث مرگ ۱۰۰درصد ماهیان درعرض ۲ تا ۴ روز گردیدند.
علائم ظاهری بیماری درماهیان قزل آلای پرورشی:
-تجمع گله های ماهی در محل ورودی ، خروجی و کنارهای استخر
– کاهش اشتها و میل ماهیان به غذا
– حرکات غیر طبیعی شنا به صورت چرخشی ، یکطرفه و غیره
– پوسیدگی باله های پشتی و دمی در بیش از ۲۰ در صد گله ماهی
– تیره شدن باله های پشتی و دمی در ۲۰ درصد گله ماهی
– وجود زخم های غیر عادی و قارچ زدگی در سطح بدن
– تیره یا بی رنگ شدن ماهیان
– ریزش پولک در بیش از ۲۰ درصد گله ماهی
– خونریزی گسترده زیر پوستی در ناحیه شکم و پهلو
– بیرون زدگی و بروز حباب گازی در ناحیه چشم
لذا ضروری است :
رفتار شناگری ماهیان را بصورت روزانه مورد توجه قرار دهید. در صورت بروز علایم فوق سریعا با کارشناسان شیلات تماس حاصل نمایید.
اجرای عملیات درمانی و شیمی درمانی در این استخرها باید تحت نظر کارشناسان شیلات انجام پذیرد.

نشانه های عمومی بیماریهای ماهیان آکواریومی عفونتهای باکتریایی :
کم تحرکی ، رنگ پریدگی ، تخریب باله ها،پف کردگی بدن ،تیرگی چشمها،گوشه گیری،ظهور رگه های قرمز در طول بدن،قرمزی یا التهاب پوست،باله ها یا اندامهای داخلی،اشکال در تنفس.

عفونتهای قارچی:
غالبا به عنوان عامل ثانویه در بیماریهای دیگر بروز میکند
شنای نامنظم و سرگردان،حرکات تند،خاراندن بدن ،تظاهرات ریشدار پنبه مانند بر روی پوست یا چشم یا دهان.

بیماریهای انگلی:
غیر فعالی یا کاهش فعالیت،کاهش یا فقدان اشتها،افزایش موکوس یا غشاء روی بدن،نقاط یا کرمهای قابل مشاهده بر بدن،افزایش شدت تنفس،خاراندن بدن.

نحوه ی شناسایی ماهی بیمار:به طور کلی رفتار و وضع ظاهری ماهی بیمار از ماهی ها سلم متمایز است
بنابراین به آسانی می توان در یک آکواریوم بین تعدادی ماهی می توان ماهی بیمار را تشخیص داد.

عوامل ظاهری که در شناسائی ماهی بیمار موثر است عبارتند از:
۱ بیحال شدن ماهی
۲. فرار نکردن در اثر تحریک یا ترساندن
۳. شنای غیر طبیعی
۴. جدا شدن از سایر ماهی ها و کناره گیری کردن از آنها
۵. ماندن در سطح آب
۶ باز نگهداشتن دهان
۷. مالیدن بدن به دیواره ها و کف آکواریوم
۸. پریدن از آب
۹ سریع شدن تنفس و افزایش تعداد آن در دقیقه
۱۰ کمرنگ شدن سطح بدن
۱۱. خونریزی جلدی
۱۲. سخت شدن یا پاره شدن باله ها
۱۳. تا خوردن باله
۱۴ ظاهر شدن لکه های سفید یا قرمز بر روی بدن
۱۵. پیدا شدن لکه های ابر مانند بر روی بدن
۱۶. غیر طبیعی بودن تغذیه

هر ماهی می تواند یک یا چند مورد از موارد بالا را بروز دهد و اگر برای شناسایی یا کنترل ماهی بیمار کاری انجام ندین هم سایر ماهی ها بیمار میشوند هم اینکه بیماری قابل کنترل نخواهد بود.

تشخیص بیماری از علائم ظاهری ماهیان آکواریومی
عفونتهای باکتریایی :
کم تحرکی ، رنگ پریدگی ، تخریب باله ها،پف کردگی بدن ،تیرگی چشمها،گوشه گیری،ظهور رگه های قرمز در طول بدن،قرمزی یا التهاب پوست،باله ها یا اندامهای داخلی،اشکال در تنفس.

عفونتهای قارچی: (غالبا به عنوان عامل ثانویه در بیماریهای دیگر بروز میکند)
شنای نامنظم و سرگردان،حرکات تند،خاراندن بدن ،تظاهرات ریشدار پنبه مانند بر روی پوست یا چشم یا دهان.

بیماریهای انگلی:
غیر فعالی یا کاهش فعالیت،کاهش یا فقدان اشتها،افزایش موکوس یا غشاء روی بدن،نقاط یا کرمهای قابل مشاهده بر بدن،افزایش شدت تنفس،خاراندن بدن.

نشانه های های کلینیکی( قابل مشاهده) :
ماهیان بیمار ممکن است یک یا دو نشانی کلینیکی را نشان دهند واین علائم شامل شنای عمودی و مارپیچی به دورخود ، بیحسی ، سیاهی رنگ ، اگزوفتالمی یک یا دو طرفه ، POPEYE ( بیرون زدگی) یک یا هردو چشم ،کدورت قرینه ، هموراژی درداخل ویا اطراف کره چشم ، سرپوش آبششی ، قاعده باله ها منفذ مقعد ، قلب و یا جاهای دیگر بدن ، آسیت ( ادم و بادکردگی شکم) و زخم پوستی میباشد. درمواردی ماهیان بیمار تا زمان مرگ فاقد نشانی های آشکاری میباشند . همچنین با توجه به نشانه های فوق اغلب درماهیان بیمار علائم هموراژی ، POPEYE ، شنای عمودی ، افزایش سریع تلفات همواره دیده میشوند.

انواع بیماری های ماهی:بیماری نکروز عصبی(VNN )علائم کلینیکی و یافته های کالبد گشایی:
علائم اصلی بیماری با حالات متنوعی از اختلالات عصبی مشخص می گردد. مواردی همچون رفتارهای شنای نامتعارف (مارپیچی ، چرخشی یا خوابیده بر آب با شکمی متورم ) و بروز حالات و اکوئولاسیون (حفره حفره ) در بافت عصبی مرکزی از موارد شاخص این بیماری است . ( این حالت مشابه عارضه جنون گاوی یا بیماری معروف (Bovine Spongiform Encephalopathy) یا BSE در گاوان می باشد. با این تفاوت که وضعیت زئونوز بودن این بیماری مورد بحث و قابلیت انتقال ان به انسان هنوز به اثبات نرسیده و فعلا احتمال انتقال آن به انسان منتقی است.) در عارضه نکروز عصبی ویروسی در ماهیان معمولاً این حالات واکوئوله شدن در لایه های هسته دار بافت شبکیه چشم نیز به چشم می خورد و بطور معمول در ماهیان جوان ضایعات با شدت بیشتری مشاهده می شود. در ماهیان مسن تر ضایعات گسترده بوده و در این سنین ضایعات نسبت به شبکیه ‌تمایل بیشتری دارند. حضور گنجیدگی های داخل سیتوپلاسمی از سلولهای بافت مغز در برخی گونه ها ، گزارش شده است ولی در اغلب گونه ها نکروز بافت عصبی عارضه ای معمول بوده و به کرات مشاهده شده است .

همانگونه که در تصویر بالا مشاهده می شود اتساع کیسه شنا و یرخونی بافت مفز از طریق یوست و غصروف شفاف بچه ماهیان قابل رویت است

درروند معمول بیماری ، با شروع اولین علائم بالینی ، مرگ و میر قابل توجهی در ماهیان رخ می دهد . با وجود آنکه بیماری در ماهیان جوان در برخی گونه ها بندرت اتفاق می افتد ولی مرگ و میر در سایر گونه ها اغلب در سنین پایین و ماهیان جوان رخ می دهد که معمولاً به حد ۱۰۰ % نمی رسد . این موضوع بیانگر وابسته به سن بودن و حساسیت ماهیان جوان به بیماری است . مرگ و میر قابل توجهی از ماهیان گونه Sea bass اروپایی و هامور ( grouper ) در سنین بازاری گزارش شده است ولی در این گونه ها نیز مرگ و میر بیشتر در ماهیان جوان مشاهده شده است . انتقال عمودی عامل مسببه بیماری در گونه P.dentex به اثبات رسیده است و این حقیقت با رخداد زودرس چهره بالینی بیماری در ماهیان جوان مشخص شده است .این نتایج منجر به کنترل بیماری در بچه ماهیان جنس Striped Jack به نحو موفقیت آمیزی شده است که این عمل به کمک آزمون تشخیصی RT – PCR و به منظور تشخیص مولدین حامل ویروس ونیز ضد عفونی تخمهای بارور به وسیله گاز ازن صورت گرفته است .
همچنین بر خلاف انتظار ، آلودگی مایعات تخمدانی نیز در گونه D. Labrax مشاهده است ، این در حالی است که بطور معمول بیماری دراین گونه معمولاً سی روز پس از بارور نمودن تخمها مشاهده می شود .
درخصوص راه انتقال و معرفی ویروس به محیط به غیر از انتقال از طریق سلول های جنسی و همزیستی ماهیان با هم تاکنون راه دیگری به اثبات نرسیده است ولی احتمالاتی همچون آبهای جاری ، ماهیان جوانی که در یک مکان نگهداری می شوند ، ظروف حمل ماهیان و کشتی ها نیزدر انتقال بیماری مطرح می باشند . این موضوع به اثبات رسیده است که اینگونه ویروس های کوچک نسبت به شرایط محیطی کاملاً مقاوم بوده لذا می توانند به سهولت توسط فعالیت های تجاری در جهان منتشر گردند.

ماهی گونه Umbrina cirrosa در تصاویر بالا که به عارضه نکروز عصبی ویروسی VNN مبتلا شده است. اندامهای داخلی طبیعی بوده ولی لوله گوارش خالی به نظر میرسد. کیسه شنا متورم و اتساع یافته مشاهده می شود.عارضه و جراحت خارجی خاصی وجود نداشته و بیحالی و عدم تعادل در هنگام شنا ( شنای نا متعارف) از علائم دیگر این بیماری است.

نکرو پسی ( یافته های کالبد گشائی)دربررسی های کالبد گشائی ممکن است مایعات خون آلود در محوطه شکمی مشاهده شود . طحال بزرگ وقرمز رنگ ، کبد رنگ پریده ، تورم وآماس دراطراف قلب وکلیه نیز جلب توجه می نماید . بسیاری از استرپتوکوکها مغز وسیستم اعصاب ماهیان را آلوده نموده وموجب شنای عمودی میگردند.

تشخیص ودرماناکثر باکتریهای فرصت طلب ماهیان بعد از رنگ آمیزی گرم ، در زیر میکروسکوپ برنگ صورتی ظاهر شده و بیشتر آنها میله ای شکل بوده وگرم منفی نامیده میشوند . درصورتیکه استرپتوکوکوسها بعد از رنگ آمیزی برنگ ارغوانی درآمده و بیشتر کروی ویا بیضی شکل هستند وگرم مثبت خوانده میشوند . تشخیص اولیه با توجه به تاریخچه وعلائم کلینیکی ، یافته های کالبد گشائی میسر است . اسلاید های اخذ شده از بافتهای تازه مغز ، طحال ، کلیه وکبد باکتریهای گرم مثبت را نشان میدهند.اگر درکارگاهی با ماهیان بیمار دارای علائم بیماری (شنای عمودی وغیر عادی ، POPEYE ، خونریزی ، مرگ و میرسریع و شدید ، کوکسی های گرم مثبت در مغز وکلیه) مواجه شویم ، مشکوک به استرپتوکوکوز
گردیده و تأئید تشخیص نیازمند کشت باکتریائی از ارگانهای داخلی بویژه کلیه و مغز می باشد . محیط کشت انتخابی بلاد آگار بوده وبهتر است بعد از جداسازی باکتری نسبت به آنتی بیوگرام اقدام گردد . باکتریهای گرم مثبت و مشخصا” استرپ درمقابل اریترومایسین حساس بوده ویک دوره دز درمانی به میزان ۵/۱ گرم اریترومایسین دریک پوند غذا بمدت ۱۰تا ۱۴ روز موثر می باشد . هرچند آنتی بیوگرام قدرت تاثیر آنتی بیوتیکها را مشخص میکند اما کمک گرفتن از متخصصین بهداشت ماهی و تشخیص آزمایشگاهی بسیار زیاد توصیه میشود . زیرا اگر میزان غذا ویا دفعات غذا دهی را زیاد کنیم ، ندانسته از عمل آنتی بیوتیکها جلوگیری می کنیم .گاهی پرورش دهندگان مبادرت به درمان با داروهای قوی وغیر قانونی می کنند که موجب رسوب دارو در بافتهای ماهی میشود و امنیت غذائی و بهداشتی جامعه را به خطر می اندازد لذا توصیه میشود که پس از مشورت با متخصصین دامپزشکی در رشته بیماریهای آبزیان از آنتی بیوتیک موثر و به طریقه صحیح استفاده و مدت زمان مصرف رعایت گردد.

پیشگیری :پیشگیری از بیماری همیشه ارجح تر از درمان بوده وبرنامه پیشگیری براساس کاهش استرسها ، بهبود کیفیت آب ، به حداقل رساندن عوامل عفونی توسط ضد عفونی کننده ها ، رعایت اصول بهداشتی وبهسازی محیط استوار است . ضمنا” بنظر میرسد در هرموقع از سال بیماری استریتوکوکوز میتواند دردرجه حرارتهای بالا بطور مداوم بروز نماید.مطالعه سیستم های پرورش دریائی در ژاپن تشان از حضور استرپتوکوکها در آبهای شور ولجن آلود دارد و با میزان زیادی درآبها بالاخص درطول ماههای تابستان دیده شده است.این موضوع دربعضی ازسیستم های پرورش ماهی که تعدادی از استرپها میتوانند بطور طبیعی حضور داشته باشند مشکل ساز می باشد. زیرا باکتری در محیط اندمیک شده ودرمزرعه ضمن تثبیت گاهی موجب بروزبیماری میگردد در نتیجه،
عفونت های استرپتوکوکی ممکن است به شکل دوره ای با عود نمودن بیماری مخصوصا” در مواقع افزایش استرس زیاد دیده شوند.در صورت مشکوک بودن به گروهی از ماهیان از نظرآلودگی به استرپتوکوک ، جمعیت آلوده را باید سریعا” از سایرین ایزوله کردو تا آنجا که امکان دارد ازوسائل اختصاصی مانند تورسالیک و… استفاده شود و بعد از کاربرد وسائل باید جهت اطمینان کامل این لوازم را در مواد ضدعفونی کننده مانند کلرید بنزالکونیوم فرو بریم ضمنا مواد ضد عفونی کننده باید طبق دستور کارخانه سازنده مصرف شود. عفونت های استرپتوکوکی میتواند بسرعت در گروهی از ماهیان که درمعرض آب آلوده با باکتریها قرار دارد گسترش یابد . همچنین گسترش بیماری در یک گروه از ماهیان بروش خوراکی ، کانی بالیسم درماهیان بیمار، تغذیه از غذای ماهیان آلوده دیده شده است . ازبین بردن ماهیان مرده هر چه سریعتر جهت کاهش آلودگی توصیه میگردد. غذای زنده ویا عمل آوری نشده ( تازه یا منجمد ) ممکن است منبع عفونت باشند و ارسال نمونه ها به آزمایشگاه میکروبیولوژی جهت کشت باکتریائی قبل از مصرف الزامی می باشد.

انواع استرپتوکوکوس های بیماریزادر ماهیان :بسیاری از انواع استرپتوکوکوس ها میتوانند سبب بیماری درماهیان گردند وبیشتر آنها هنوز شناسائی ومشخص نشده است . تعیین وشناسائی همگی آنها که باعث بیماری در پستانداران وماهیان میگردند نیز غالبا” قابل اجرا نمی باشد.بعضی از انواع استرپها که برای ماهیان پاتوژن هستند درمحیط نیز یافت شده ومیتواند علت اندمیک شدن بیماری درمزرعه گردد. اطلاعات جامع وکامل برای تعیین گونه هائی که برای ماهی بیماریزا هستند ، در دسترس نمی باشد.بعنوان مثال انواعی که درماهیان ایجاد بیماری میکنند شامل استرپتوکوکوس دیفیسیلیس S.difficilis که درماهیان اسرائیل و استرپتوکوکوس پارابریس از ماهیان توربوت درشمال اسپانیا واسترپتوکوکوس میلری S.milleri از کلیه ماهیان Koi که دارای زخمهای سطحی بودند جدا شده است.استرپتوکوکوس اینیای S. iniaeیکی دیگر از گونه هائی است که از ماهیان وپستانداران جداشده وبحث ‌آ‌ن در مبحث بعدی خواهد شد. سایر باکتریهای گرم مثبت که دارای ارتباط با استرپتوکوکوس بوده وبیماریهای مشابه ایجاد می نمایند شامل لاکتوکوکوس گارویه که از مار ماهی مهاجر وگیش دم زرد درژاپن ، لاکتوکوکوس پیسیوم و واگوکوکوس سالمونیناروم از ماهیان قزل آ‌لای رنگین کمان جداشده است.
بیماری درانسان :بیماریزائی استرپتوکوکوس اینیای S.iniae درماهی وپستانداران وانسان مشخص شده است . اولین بار این باکتری در سال ۱۹۷۰ در رودخانه آمازون از دلفین جدا گردیده ودر سال ۱۹۹۴ بعنوان عامل بیماری در هیبرید تیلاپیا بوده ، هرچند که بعدا” مشخص گردید که با S.shiloi که بار اول در سال ۱۹۸۴ از تیلاپیا ودر اسرائیل ایزوله شده ، یکی بوده است . اولین گزارش بیماریزای این باکتری در انسان در سال ۱۹۹۱ و در تگزاس بوده ودر سال ۱۹۹۴ دومین مورد بیماری در اتاوای کانادا اتفاق افتاد و ضمنا” منشاٌ عفونت برای هیچکدام مشخص نگردید.در سال ۱۹۹۵ گروهی از پزشکان کانادائی ، بیماری را در ۴ نفر از پرورش دهندگان مسن پیگیری نموده و این اشخاص دارای بیماریهای مزمن شامل دیابت و رمانیسم قلبی بودند. آنها می دانستند که اگردستانشان زخم باشد بعد ازصید و فرآوری بویژه تیلاپیا قطعا” بیمار میشوند . در تعداد ۸ نفر از ۱۱ نفر بیمار عارضه سلولیت ( عفونت دربافت های همبند) در دست و تب مشاهده شد . یکی از بیماران که دارای بیماری قلبی کلیوی ، دیابت و آرتریت بود ، عفونت شدید در بدنش گسترده شد . کلیه بیماران با آنتی بیوتیک درمان گردیده و بهبودی کامل حاصل نمودند.جالب توجه است که بدانیم افراد مسن با میانگین سن ۶۹ سال در حین دستکاری با تیلاپیا مبتلا به بیماری میگردند. همچنین اشخاص ضعیف و یا افراد با سیستم ایمنی تضعیف شده نیز به بیماری حساس میباشند اغلب انسانهای بیمار شده داری زخم در دست ها ویا بریدگی بوده اند. کارشناسان بهداشت ماهی که درچندین ایالت کار می کردند ، مشکلا ت منتج به بیماری در کارگرانی که با تیلاپیا کار میکردند مشاهده وگزارش ننموده اند. اشخاصی که دارای سیستم ایمنی ضعیف شده هستند اختصاصا” اگراز بریدگی ویا زخم دردستها رنج می برند نسبت به بیماری بسیار حساسند و می باید احتیاطات وپژه ای را درحین کار با ماهیان بکار ببرند مانند پوشیدن دستکش و استفاده از صابونهای آنتی باکتریا ل همچنین برای کارگرانی که سیستم ایمنی بدنشان تضعیف شده بسیار مهم است که اطلاعات بهداشتی کافی کسب نمایند چرا که استرپتوکوکوس برایشان بیماریزا است وبطور طبیعی اشخاص سالم احتمال بسیار کمی دارد که بیماری را از ماهیان آلوده کسب نمایند. عفونت استرپتوکوکی چیست؟

هفت سال قبل درست زمانی که وینستن و همکارانش در خانه مشغول بررسی عامل انتقال باکتری استرپتوکوک آبزیان به تعدادی از کارگران مزارع پرورش ماهی بودند،‌غیاثی،کارشناس موسسه تحقیقات شیلات ایران این باکتری را برای نخستین بار از قزل‌آلای رنگین‌کمان در مازندران جدا کرد.
به گزارش دفتر بهداشت و بیماری‌های آبزیان در موسسه تحقیقات شیلات ایران جنس استرپتوکوکوس از جمله باکتری‌های کوکسی گرم مثبت است که در تعدادی از موجودات قادر است بیماری‌های جدی ایجاد کند.
بیماری استرپتوکوکوزیس در ماهیان به عنوان یک بیماری رایج مطرح نیست اگر چه در موارد ابتلا می‌‌تواند تلفات قابل‌ملاحظه‌ای را به همراه داشته باشد. برخی از استرپتوکوک‌های دریایی در شرایط خاص می‌‌توانند در انسان بیماری‌زا باشند. البته این‌گونه‌ها معمولا قادر به ایجاد بیماری‌ در افراد سالم نیستند.
علاوه بر جنس استرپتوکوک،‌گروه‌های دیگری از باکتری‌های مرتبط با این دسته وجود دارد که می‌‌توانند عوارض و بیماری‌های مشابهی را ایجاد کنند از جمله:‌ لاکتوکوکوس‌ها (Lactococcus)، ‌انتروکوکوس‌ها (Entrococcus) و واگوکوکوس‌ها (Vagococcus).
معمولا تمامی بیماری‌های ایجاد شده توسط باکتری‌های مذکور به عنوان بیماری استرپتوکوکوزیس تلقی می‌‌شوند. بیماری استرپتوکوکوزیس نخستین بار در سال ۱۹۵۷ از قزل‌آلاهای پرورشی در ژاپن گزارش شد (Hoshina et al1958) به دنبال آن گونه‌های دیگری از ماهیان از جمله آزاد ماهیان،‌کفال،‌تیلاپیا،‌٠?زل‌آلای دریایی، ماهیان خاویاری،‌باس مخطط،‌مارماهی و تعدادی از ماهیان زینتی نسبت به بیماری حساس تشخیص داده شدند.

بیماری در بیش از ۲۴ گونه از ماهیان آب‌ شیرین و دریایی و همچنین ماهیان پرورشی و وحشی گزارش شده است. مطالعات اخیر نشان می‌‌دهد که اغلب گونه‌های استرپتوکوک که می‌‌توانند ماهی را آلوده کنند قابل سرایت به انسان هم هستند، ولی گونه غالب بیماری‌زای مشترک بین انسان و آبزیان،‌گونه اینایی (S.iniae) است.
عفونت‌های استرپتوکوکی در ماهی‌ها اغلب با تعدادی از انواع استرس‌های زیست‌محیطی همراه است. این بیماری در صورت مناسب نبودن شرایط محیطی در سیستم‌های مداربسته هم امکان وقوع خواهد داشت.
قیاسی و همکاران در سال ۱۳۷۹ طی گشت‌های تحقیقاتی در استان مازندران این باکتری را از تعدادی از ماهیان مولد جداسازی و گزارش کردند.

پس از آن اخلاقی وهمکاران در سال ۱۳۸۰ روی وقوع استرپتوکوکوزیس در مزارع پرورشی ماهیان قزل‌آلا در استان فارس تحقیق کردند و حساسیت گونه‌های جدا شده نسبت به آنتی‌بیوتیک آنتروفلاکاسین در مقایسه با گونه‌های اینیایی و لاکتوکوکوس را مورد مطالعه قرار دارند.
این گروه در سال ۱۹۹۶ روی ایمن‌سازی ماهی ضد استرپتوکوکوزیس مطالعاتی را انجام داده است. در سال ۲۰۰۵ نیز سلطانی و همکاران روی مشخصات بیوفیزیکی و بیماریزایی عامل بیماری استرپتوکوکوزیس در ماهی قزل‌آلا شروع به مطالعه کردند.
عفونت‌های استرپتوکوکوسی می‌‌تواند منجر به تلفات بالایی (کمتر از ۵۰ درصد) طی مدت سه تا هفت روز شود. معمولا در بسیاری از موارد مزمن شیوع بیماری در طبیعت،‌تلفات طی چندهفته اتفاق افتاده و شامل تعداد تلفات کمی از ماهیان، طی یک روز می‌‌شود.
براساس گزارش‌های ارائه شده حرکات شنای غیرعادی در ماهیان مبتلا به چشم می‌‌خورد بنابراین در مواردی که شرایط محیطی فراهم باشد با مشاهده حرکات نامتعادل شنا می‌‌توان به استرپتوکوکوزیس مشکوک بود.
البته این علائم در تمامی ماهیان مبتلا دیده نمی‌شود. از این رو توجه به نکات ذیل به عنوان کلید اقدامات پیشگیری از وقوع بیماری حائزاهمیت است.

الف) حفظ کیفیت مناسب آب کارگاه
ب) استفاده از موادغذایی سالم و کنترل شده
ج) پاکیزه نگهداشتن محیط و رعایت بهداشت کارگاه و پرسنل
د) در قرنطینه نگه‌داشتن ماهیان جدیدالورود به کارگاه
ه) شناسایی گونه‌های حساس، اقدام سریع به شناسایی و تشخیص و درمان در صورت بروز بیماری

عوامل تاثیرگذار در بروز بیماری
اغلب عوامل بیماری‌های عفونی در ماهیان را میکروارگانیسم‌های فرصت‌طلب تشکیل می‌‌دهند. این بدان معنی است که حضور عوامل پاتوژن در محیط‌زیست ماهی جهت وقوع بیماری کفایت نمی‌کند.
لذا عوامل دیگری بایستی وجود داشته باشد که زمینه بیماری‌زایی عامل پاتوژن و غلبه آن بر سیستم ایمنی ماهی را فراهم سازد. به طور کلی این عوامل مستعدکننده را تحت عنوان «استرس» می‌‌شناسیم. تعدادی از عوامل استرس‌زا که در وقوع بیماری استرپتوکوکوزیس موثر هستند، عبارتند از:‌
الف) بالا رفتن درجه حرارت آب (به خصوص در فصل تابستان)
ب) بالا بودن تراکم ماهیان پرورشی
ج) دستکاری و برداشت محصول از استخر
د) پایین بودن کیفیت آب (بالا بودن آمونیاک یا نیتریت و…)
ه) رویش شدید گیاهی در منابع تامین آب

باکتری‌های مختلف از نظر حدت بیماری‌زایی در گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌‌شوند. در این دسته‌بندی باکتری‌های فرصت‌طلب واقعی دارای کمترین و باکتری‌هایی که به عنوان پاتوژن اولیه شناخته شده‌اند دارای بیشترین قدرت بیماری‌زایی هستند.
با توجه به دسته‌بندی فوق به نظر نمی‌رسد که باکتری استرپتوکوکوس یک پاتوژن فرصت‌طلب واقعی باشد و در پاره‌ای از موارد مشاهده شده که می‌تو‌اند به عنوان یک باکتری مهاجم عمل کند.

طی یک مطالعه (Ferguson et al.1994) تعدادی از ماهیان Minnow,Zebra با غلظت بالایی از باکتری مواجه داده شدند. در این مطالعه تلفاتی حدود صددرصد طی دو تا چهار روز در ماهیان تحت آزمایش مشاهده شد.

لذا توجه به تشخیص سریع بیماری و مدیریت آن در جهت جلوگیری از بروز خسارات حائزاهمیت است. متاسفانه عدم توجه به انتخاب محل مناسب در گذشته زمینه بروز چنین مواردی را فراهم ساخته است. بالا بودن درجه حرارت آب خود زمینه بروز استرس دائمی و شیوع بیماری‌هایی از قبیل استرپتوکوکوزیس است.
در خصوص رویش‌های گیاهی هم به همین صورت. با توجه به اینکه این عوامل بستر مناسب برای کلونیزاسیون و تکثیر باکتری هستند نقش مهمی در حفظ عامل بیماری‌زا داشته و مداخلات پیشگیرانه‌ای از قبیل واکسیناسیون را نیز با توجه به استمرار حضور عامل در محیط تضعیف می‌‌کند.
رواج نادرست تهیه غذاهای ساختگی در مزارع نیز از عوامل تاثیرگذار در بروز این بیماری است به طوری که استفاده از شگ ماهیان جنوب یا سایر عناصر غذایی که می‌‌توانند دارای بار آلودگی مختلفی باشند در شیوع و گسترش بیماری می‌‌تواند موثر باشند.

به این علائم توجه کنید!

شنای نامنظم،‌از دست دادن تعادل،‌بی‌حالی ، تیرگی پوست،‌ اگزوفتالمی یک طرفه یا دو طرفه،‌کدورت قرینه، خونریزی در اطراف یا داخل چشم،‌صفحات آبششی، پایه باله‌ها، ناحیه شکمی و اطراف مقعد،‌آسیت، بروز زخم‌های پوستی از جمله علائم بیماری‌ در ماهیان مبتلاست.
البته در برخی از موارد ابتلا این امکان وجود دارد که ماهی‌ها تا زمان مرگ هیچ‌گونه علائم کلینیکی نشان ندهند. از میان علائم فوق‌الذکر،‌خونریزی،‌ بیرون زدن چشم‌ها، شنای نامنظم و مرگ‌ومیر سریع از علائم شاخص بیماری محسوب می‌‌شود.