دامپزشک: به دلیل افزایش تماس مستقیم با حیوانات در ماه محرم ضرورت دارد سازمان دامپزشکی هر چه زودتر دستورالعملی برای انجام نظارت‌های بهداشتی تهیه و ابلاغ کند.
تماس با حیواناتی مانند اسب، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند مشمشه، سیاه زخم و کزاز را افزایش میدهد. نحوه ابتلا و علائم این بیماری‌ها به تفکیک در ذیل آورده می‌شود.
مشمشه
مشمشه که از جمله بیماری های مهم مشترک بین انسان و دام است، یکی از بیماری های باکتریایی مُسری خطرناک است که اغلب سبب ابتلاء تک سمی ها می شود.
این بیماری به شدت کشنده است و از اهمیت بالایی در جمعیت های اسب برخوردار است.
عامل بیماری
عامل بیماری باکتری گرم منفی غیر متحرک فاقد کپسول و غیر هاگزا به نام سودومناس مالئی (Pseudomonas mallei) است که گاهی در مراجع جدید به نام بورخولدریا مالئی (Burkholderia mallei) نیز نامیده شده است.
دوره ی کمون بیماری
در انسان ۱ تا ۴ روز و در حیوانات از چند روز تا چند ماه متغیر می باشد.
لایم بیماری
در انسان با علائمی از قبیل تب، دردهای عضلانی و مفصلی، ذات الریه، وجود چرک در خون، سلولیت با ندول های دردناک در پوست و مخاط بینی به همراه ترشحات چرکی قابل مشاهده است. اگر بیماری به موقع درمان نشود در عرض ۳ هفته به مرگ می انجامد.
این بیماری به دو شکل حاد و مزمن نمایان می گردد:
در شکل حاد بیماری
تب بالا، سرفه، آب ریزش بینی همراه با انتشار سریع زخم هایی روی مخاط بینی و همچنین ندول هایی بر روی پوست قسمت تحتانی دست ها و یا شکم بروز می نماید. مرگ در اثر سپتی سمی ظرف چند روز اتفاق می افتد.
در شکل مزمن بیماری
فرم مزمن بیماری در حیوانات به سه نوع بالینی مشاهده می گردد؛ در این حالت از بیماری علایم بستگی به محل هایی قابل پیش بینی که ضایعات در آن ها شکل گرفته اند خواهد داشت.
۱- مشمشه ریوی:
هنگامی که موضعی شدن اصلی در ریه اتفاق بیفتد سرفه مزمن، تنفس دردناک و خونریزی های مکرر از بینی اتفاق خواهد افتاد. مراحل پیشرفته ی تنگی نفس همراه با خس خس سینه دیده می شود.
افسردگی و کاهش وزن هم از دیگر علایم آن می باشد.
۲- مشمشه بخش فوقانی دستگاه تنفس:
ضایعات مربوط به بینی بر روی قسمت های تحتانی دیواره میانی و قسمت غضروفی میانی، شکل می گیرند. ضایعات ذکر شده در ابتدا به صورت ندول هایی با قطر یک سانتیمتر هستند که به تدریج زخمی شده(رنگ زخم ها خاکستری است) و ممکن است به یکدیگر متصل شوند. در مراحل اولیه ترشحات بینی به صورت سروزی است که ممکن است یک طرفی باشد و بعدا به صورت چرکی و نهایتا به صورت خون آلود تظاهر یابد که به طور معمول این وضعیت بینی؛ توام با بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر فکی خواهد بود.
۳- مشمشه جلدی:
شکل پوستی بیماری سراجه یا FARCY با ظهور ندول های زیر جلدی(به قطر ۱۲ سانتیمتر) که سریعا زخمی شده و واجد ترشحات چرکی به رنگ عسل تیره(قهوه ای) خواهد شد تشخیص داده می شود. در بعضی موارد ضایعات، عمقی تر بوده و ترشح از طریق فیستول های ایجاد شده خارج می شود.
عروق لنفی به صورت فیبروزی، قطور و شعاعی از ضایعات خارج شده و با همدیگر ارتباط می یابند. عقده های لنفاوی زه کشی کننده ناحیه درگیر شده و ممکن است ترشحات خارجی داشته باشند.
محلی که می توان برای ضایعات پوستی پیش بینی کرد قسمت میانی مفصل خرگوشی است اما این گونه ضایعات در هر قسمت از بدن می تواند ایجاد شود. اشکال مزمن پوستی و بینی معمولا با هم اتفاق می‌افتند.
حیوانات درگیر با فرم مزمن بیماری معمولا تا چندین ماه بیمار بوده و مکررا بهبودی را نشان می دهند اما عاقبت یا از پا در آمده و یا با یک بهبود ظاهری به عنوان موارد مخفی باقی می مانند.
شاربن
سیاه زخم (Anthrax ،Charbon) یکی از بیماریهای عفونی حیوانات است که بوسیله باسیل گرم مثبت مولد اسپوری بنام باسیلوس آنتراسیس BACILLUS ANTHRACIS ایجاد می شود و در انسان در اثرتماس با حیوانات آلوده، یا فراورده های آنها نظیر پشم، مو، پوست، استخوان، سفیداب ، استنشاق افشانه های آلوده در کارخانجات پشم ریسی و خوردن مواد آلوده، ایجاد می‌شود
اسامی بیماری = شاربن – انتراکس – سیاه زخم – تب طحال – بیماری کارگران کارخانجات تهیه و تولید پشم
عامل بیماری
باسیلوس آنتراسیس، باسیل هوازی غیرمتحرک مولد اسپوری است که متعلق به خانواده باسیلاسه‌ها (Bacillaceae) می باشد و به دو شکل رویشی (Vegetative) و اسپور، وجود دارد .
اختلاف قابل توجهی بین مقاومت اشکال رویشی و اسپور باسیل سیاه زخم، وجود دارد به طوری که اشکال رویشی این باکتری در مقابل حرارت و مواد شیمیائی، مقاومت چندانی ندارند و در دمای ۵۵ درجه سانتیگراد در عرض یک ساعت، حیات خود را از دست می دهند.
در صورتی که لاشه حیوان مبتلا به سیاه زخم، در گرمای تابستان و دمای حدود ۳۰ – ۲۸ درجه سانتیگراد، به حال خود رها شود در عرض ۸۰ ساعت کلیه باسیل های سیاه زخم موجود در آن از بین خواهند رفت ولی اگر در دمای ۱۰ – ۵ درجه سانتی گراد قرار گیرد فعالیت ارگانیسم های تجزیه کننده، متوقف می گردد و اشکال رویشی باسیل سیاه زخم را تا ۴ – ۳ هفته بعد نیز میتوان در لاشه حیوان، یافت نمود.
اسپورهای باسیل سیاه زخم، معمولا در حرارت ۱۵۰ درجه سانتیگراد در عرض یکساعت از بین خواهند رفت و بطورکلی حرارت مرطوب از تاثیر بیشتری برخوردار است. به طوری که جوشاندن به مدت ۱۵ دقیقه به حیات آنها خاتمه میدهد. اسپورها در محیط های بسیار سرد، مقاومت زیادی از خود نشان میدهند و طی مطالعه ای در دمای منهای پنج تا منهای ۷۵ درجه سانتیگراد، به مدت چندین سال زنده مانده و گاهی در لام رنگ آمیزی شده آزمایشگاه تا سال ها بعد به بقای خود ادامه میدهند.
اسپورهای خشک باسیل سیاه زخم، به مدت چندین سال، زنده میمانند و در مزارع از فصلی به فصل دیگر زنده مانده تا سال ها بعد باعث ایجاد بیماری و مرگ در حیواناتی که درآن محیط به چرا می پردازند، میگردند.
دوره کمون بیماری شاربن
در نوع پوستی، حدود ۱۰ـ۳ روز و در نوع گوارشی و استنشاقی، ۷-۱ روز است .
این بیماری ممکن است بصورت سیاه زخم پوستی، گوارشی، ریوی و ندرتا مننژیت، تظاهر نماید ولی شایع ترین چهره بالینی آنرا سیاه زخم پوستی، تشکیل میدهد.
سیاه زخم پوستی، به دنبال پشت سر گذاشتن دوره کمون ۱۰ – ۳ روزه، بصورت پاپول کوچکی در محل ورود باسیل، به پوست، تظاهر مینماید و پس از گذشت چند روز به وزیکول، تبدیل میگردد و اطراف آنرا قرمزی و ادم مختصری فرا می گیرد. سپس در عرض چند روز ناحیه خونریزی دهنده سیاه رنگی در بخش مرکزی وزیکول، ظاهر می شود و با تخلیه مایع وزیکول، اولسر فرورفته با حدود مشخصی که در وسط آن اسکار سیاه رنگی به چشم می خورد بوجود می آید و در عرض ۳ – ۱ هفته از موضع، جدا می شود.
کزاز
زاز نوعی بیماری عفونی است که از طریق ورود نوعی باکتری به بدن ایجاد می‌شود. این باکتری در خاک، کودهای حیوانی و فلزات پوسیده بیشتر دیده می‌شود و با ورود آن به بدن، باکتری مزبور رشد و تولید سم خواهد کرد.
علت این بیماری خود باکتری نیست، بلکه سمی است که به محض ورود به بدن ترشح میکند.
با آزاد شدن تدریجی سم در بدن انسان، گرفتگی عضلانی دردناک و شدید که علامت عمده بیماری کزاز است، بروز میکند. گرفتگی عضلانی با پیشرفت سم در بدن به تدریج گسترش می یابد و با درگیر کردن عضلات تنفسی و انسداد راه تنفس، منجر به مرگ بیمار خواهد شد.
علایم و نشانه ها
– گرفتگی فک ، گردن و دیگر عضلات
– تحریک پذیری
– تب
وقتی که سم به اعصاب می رسد، عضلات صورت و فک دچار گرفتگی های شدید می شوند. به همین علت یکی از مشکلات شایع، قفل شدن فک است. همچنین گرفتگی عضلات گردن، بلع مشکل و تحریک پذیری نیز رخ می دهد. به علاوه عضلات قفسه سینه ، شکم و پشت نیز ممکن است دچار گرفتگی شوند. گرفتگی شدید عضلات تنفسی منجر به تنفس مشکل برای بیمار می گردد.
علائم و نشانه های کزاز چند روز تا چند هفته بعد از صدمه ظاهر می شوند. دوره نهفتگی برای این بیماری ۵ روز تا ۱۵هفته می باشد. میانگین دوره نهفتگی ۷ روز می باشد.
علت بیماری
نام باکتری عامل بیماری “کلستریدیوم تتانی” است که در خاک، غبار و مدفوع حیوانات یافت می شود.
این باکتری از طریق یک بریدگی یا زخم باز به بدن وارد می‌شود. اغلب این باکتری از طریق زخم سوراخ شده عمیق ناشی از اشیایی تیز مانند چاقو یا ناخن، فرد را آلوده میکند. هنگامی که باکتری وارد زخم تازه عمیق می گردد، اسپورهای باکتری یک سم قدرتمند به نام “تتانواسپاسمین” را تولید می نمایند. این سم بر عملکرد سیستم عصبی اثر می کند و باعث گرفتگی عضلانی شدید (شایع ترین علامت تتانی) می شود.
دیدگاهتان را بنویسید