قرقاول

نام فارسی:

قرقاول ـ تذرو ـ خروس صحرائی

نام محلی گیلان:

تیرنگ ـ تورنگ ـ خروس جنگلی

نام انگلیسی:

Pheasant

نام فرانسه:

Faisan

نام علمی:

Phasianus clochicas

مقدمه

پرورش قرقاول در پاره ای از مراکز مهم دامپروری دنیا نظیر کشورهای انگلستان ـ فرانسه ـ بلژیک ـ هلند ـ و آمریکا جریان داشته و برخلاف سایر طیور اهلی نگهداری این حیوان چندان عمومیت ندارد . علت محدودیت فعالیت مذبور اکثراً بخاطر عدم اطلاع دامپروران در امر پرورش حیوان نامبرده است و تصور می شود که نمی توان استفاده های کافی و زیادی از نگهداری قرقاول حاصل نمود

زیرا عدم آگاهی از نحوه پرورش و نبودن دانش روز و منابع تحقیقاتی در خصوص این پرندگان اغلب باعث شکست علاقه مندان به پرورش در نتیجه زیانهای جبران ناپذیر از این بابت می باشد که در نهایت باعث دلسردی و کناره گیری می گردد . زیبائی خاص و رنگهای جالب و متنوع پرهای قرقاول موجب شده است که حیوان نامبرده جزء یکی از بهترین پرندگان زینتی جهان بشمار رفته و نژادهای مختلف آن باقیمت بسیار زیاد بفروش می رسد .
بدین ترتیب در حال حاضر مقصود اصلی از پرورش قرقاول تنها تهیه و تولید انواع مختلف قرقاولهاایست که در فارمهای سرمایه داران کشورهای اروپا و آمریکا جهت شکارگاههای خصوصی و در پارکها و باغ وحشها و بعضی بصورت پرندگان زینتی توسط علاقه مندان در منازل نگهداری می شود پرورش قرقاول بطور دستی برای تهیه گوشت بخاطر اینکه نگهداری و پرورش آن با مخارج سنگینی همراه است چندان معمول نیست ولی چنانچه پرورش قرقاول نظیر سایر پرندگان و طیور با اصول دانش نوین همراه باشد و از محصولات حاصله بنحو مطلوب و شایسته بهره برداری شود نگهداری قرقاول نیز با منافع همراه خواهد شد و دامپرور قادر می گردد ، تا از زحمات و سرمایه گذاری خود از این فعالیت منافع و پاداش مطلوبی دریافت نماید.قرقاول از نظر جانورشناسی یکی از مهمترین پرندگان فامیل فاز یابنده را تشکیل می دهد .

قرقاول از نژادهای متعددی تشکیل یافته که که کلیه آنها با داشتن رنگهای مختلف مشخصات جداگانه باسامی خاصی نامیده شده و به آسانی از یکدیگر تمیز داده می شوند .

از نظر مشخصات ظاهری و فیزیولوژیکی کم و بیش تمام خود خواص گروه مایکان را دارا می باشد . قد حیوان به اندازه مرغ و خروس معمولی بوده ولی پرهای دم در قرقاول بخصوص جنس نر آن رشد بسیار زیادی کرده است بطوریکه در بعضی از نژادها طول دم تا یک مترونیم رسیده است درازی قرقاول از سرتا انتهای دم ۲ متر هم می رسد .

وزن قرقاول های بالغ بین ۱ تا ۲ کیلوگرم می باشد و تنها در یکی از نژادها که شرح آن بعداً خواهد آمد و معروف به غول قرقاول می باشد وزن تا ۴ الی ۵ کیلوگرم همه رسیده است .

جنسبت قرقاول تشخیص نر و ماده قرقاول بسهولت انجام پذیر است . قرقاولهای نر از پرهای رنگین فوق العاده جالب و زیبا پوشیدن شده اند که ماده ها فاقد آن هستند .قرقاولهای ماده اندامی کوچک ولی کشیده و ظریف بوده و رنگ آن خاکستری کور متمایل به قهوه ای یکنواخت می باشد . سرحیوان کوچک و دارای فکی کوتاه و خمیده می باشد . سوراخ بینی ظریف و توسط پرهای رنگین مخفی می باشد .
پرهای قرقاول به خلاف بسیاری از پرندگان مثلثی شکل کوتاه و منظم بوده و با نظم و ترتیب خاصی برروی یکدیگر قرار گرفته اند و کلیه پرهای رنگین گذشته از درخشش جلای خاص حاشیه قهوه ای رنگ زیبا و منظمی دیده می شود وضع قرار گرفتن پرها در روی سر بطور خاصی صورت گرفته و رویهمرفته شکل دو شاخ را به قرقاول نر می دهد حالت مذبور نیز بنوبه خود در زیبائی حیوان سهم بسزائی دارد ساختمان پنجه در قرقاولها نظیر مرغ و خروس بنحوی است که حیوان قادر است براحتی و آسانی روی زمین راه برود .
قرقاول هنگام پرواز صدای مخصوصی تولید می نماید . صداهای مذبور در جنس نر کاهی اوقات خشن تر از حالت عادی بگوش می رسد و در چنین حالتی منظور از این آهنگها تهدید و تولید وحشت برای طرف مقابل می باشد .

قرقاول از قدرت بدنی بالائی برخوردارست بطوریکه در استارت حرکت اولیه با قدرت حدود ۸۰ کیلومتر در ساعت از زمین بلند می شود که در بعضی از مواقع شکارچی احساس ترس می کند .

قرقاول دارای قلب کوچکی بوده و چنانچه بطریقه فنی نگهداری نشود ممکن است پارکی رگ قلب داده دردست بمیرد . قرقاول حیوان ترسو بوده بهمین دلیل تا آخرین مرحله دید خود را مخفی نگه می دارد. قرقاول از شامه بسیار قوی برخوردار بوده و از بوی بد به شدت گریزان است . قرقاول پرنده ای دیرآشنا و بد غلق بوده و بهمین دلیل به سختی رام میشود

نژادها ـ بطور کلی نژادهای قرقاول دو دسته هستند . ۱ـ قرقاول های با دم طویل که پرهای دم در آنها بلند بوده و از چند ردیف تشکیل یافته اند در این دسته بسیاری از قرقاولهای عادی و اهلی که امروزه پرورش داده می شوند و تعدادی از قرقاولهائیکه شکار خوبی برای شکارچیان بشمار می روند قرار دارند و پراکندگی آنها در دنیا از سایر قرقاولها بیشترند .

۲ـ قرقاولهای با دم کوتاه می باشند که اکثراً در نواحی مرتفع و در ارتفاعات هیمالیا و چین زندگی می نمایند متعدد نبوده و نادر هستند نژاد گروه اول در دنیا پراکندگی بیشتری دارند و عبارتند از ۱ـ قرقاول نقره ای که در قسمت جنوبی چین زندگی می کند کاکل سیاه و درخشان پشت حیوان سفید و نوارهای سیاه رنگ برروی آن ناحیه سینه سیاه رنگ نوک سفید بالها برنگ مرجانی و پاهای قرمزی می دارند .

۲ـ قرقاول معمولی یا کولشید ـ جنس نر دارای رنگهای بدیع و بسیار جالب سر وگردن سبز درخشان و تلألو با درخشش طلائی در مقابل نور آفتاب کاهی بنفش در اطراف گونه و چشم رنگ قرمز و در موارد مستی بالاتر آمده و بهم می چسبند . این قرقاول در ناحیه قفقاز و اطراف دریای سیاه می باشد که بنام قرقاول کولشید (فازان کوئید) نامیده می شود وفاقد حلقه سفید رنگ در گردن می باشد . در صورتیکه نژادهای دیگر حلقه سفید رنگ منظمی دور گردن دارند .

۳ـ قرقاول منگولی ـ رنگ کاملاً شبیه قرقاول کولشید و دارای نوار سفیدی در گردن می باشد ضمناً در ناحیه سینه کمی تیره تر از نژادهای قبلی می باشد .

۴ـ قرقاول امپراطور ـ رنگ سر در این حیوان سفید گردن و گلو زرد طلائی و رنگ بقیه پرها زرد و سفید و در قسمتهائی سیاه و بلوطی می باشد .

۵ـ قرقاول طلائی ـ پرهای کاکل بصورت رشته های طلائی و گردن نارنجی می باشد که حد فاصل بین قرقاول نقره ای و قرقاول امپراطور می باشد چنیها به این قرقاول لقب قرقاول طلائی gold– Faisan داده اند .

۶ـ قرقاول الماسی ـ نامبرده برای اولین با ر توسط شخصی از نواحی مرکزی آسیا به انگلستان آورده شده بود . کاکل در این حیوان برنگ قرمز در آمده و نوار گردن نقره ای می باشد رنگ جلوی سینه سبز دلی رنگ شکم سفید می باشد بالها دم سفید و اکثراً همراه خالهای رنگی می باشد به این قرقاول سلطان قرقاول نیز می گویند Kink Faisant. این گونه بسیار پرجنب و جوش و توصیه می شود که نباید در فارمهای پرورش قرقاول نگهداری شود .

۷ـ قرقاول ـ هندوستان ـ مرکز پرورش این حیوان در هندوستان و رنگ نر آن تقریباً آبی و ماده اش قهوه اش قهوه ای و تیره می باشد .

۸ـ قرقاول شاخدار ـ علت انتخاب این رسم برای قرقاولها مذکور بیشتر به این منظور است که در جنس نر در هر طرف سرحیوان زائده شاخی شکل وجود دارد ساختمان زواید مذکور از بافتهای مجوف و اسفنجی شکل بوده ودر زمان خشم شاخهای مذکور حجیم تر بنظر می رسند .

۹ـ قرقاول دراز گوش ـ علت اینکه اسم مذکور انتخاب گردیده که در اطراف گونه حیوان پرهای ریزی وجود دارد ـ در این نژاد اختلاف رنگ بین جنسهای نر و ماده بسیار زیاد نیست .

۱۰ـ قرقاول درخشان ـ بدلیل قد و چشمه بزرگ و حجیم معروفیت زیادی دارد . و در بعضی گونه ها به اندازه بوقلمون می رسد .

از نظر رنگ و نقش پرها از کلیه قرقاولها زیباتر و جالبتر است . رنگ سبز و بنفش دم قرمز و شکم سفید طلائی با شفافیت زیاد می باشد .

۱۱ـ غول قرقاول یا ارگوس سوماترا ـ قرقاول نامبرده دارای شاهپرهای اضافی و بسیار زیبا می باشد . اندازه آنها طویل و از ابتلای بالها تا انتهای دم را می پوشاند طول قرقاول فوق الذکر بعلت بلندی پرهای دم تا ۲ متر می رسد . رنگ قرقاول ارگوس سوماترا ـ زیباتر از دیگر قرقاولهاست .

گونه‌های قرقاول در ایران
قرقاولهای ایران همه از یک گونه‌اند ولی با توجه به پراکندگی جغرافیایی و تفاوتهای ظاهری برخی آنها را به ۴ زیر گونه تقسیم می‌کنند:

قرقاولهای ارسباران و دشت مغان
قرقاولهای تالش از آستارا تا چالوس
قرقاولهای گلستان از بابل تا گلستان
قرقاولهای سرخس و حوالی رودخانه مرزی هریرود

نکات کلیدی در پرورش قرقاول
جوجه کشی
جوجه قرقاول یک روزه همانند سایر حیوانات تازه متولد شده به مراقبتهای ویژه و بخصوص دسترسی به غذاهای کافی نیاز دارد. همچنین سالن محل پرورش جوجه‌ها باید دراری فضای کافی باشد و در ضمن کاملا تمیز و ضدعفونی شده باشد. هر جوجه قرقاول نیاز به ۰.۵ فوت مربع فضا دارد. کف سالن باید با خاک اره پوشیده شده باشد و هرگز نباید از کاغذ و مواد نامناسب دیگر برای پوشش بستر استفاده کنیم چرا که جوجه قرقاول در ایستادن روی سطوح صاف ، همواره دچار مشکل می‌شود. هر مادر مصنوعی برای حداقل ۲۰۰ الی ۲۵۰ جوجه در نظر گرفته می‌شود.

از آنجایی که معمولا دسترسی به تخم مرغهای نطفه‌دار در اواخر بهار و اوایل تابستان امکان پذیر است به منابع حرارتی چندانی برای تولید گرما در سالن احتیاج نمی‌باشد. معمولا برای اعمال برنامه‌های نوری در سالن از لامپهای مادون قرمز استفاده می‌شود. این لامپها باید حاوی پرتوهای نور قرمز رنگ باشد چرا که نور سفید باعث ایجاد مشکلات دگرخواری و کانیبالیسم در سالن پرورش می‌شود.

دانخوریها معمولا بعد از هفته اول باید عموما در مکانهای از سالن تعبیه شوند که نور مادون قرمز مستقیما بر مواد خوراکی نتابد زیرا باعث تخریب ویتامینهای موجود در جیره بخصوص ریبوفلاوین می‌شود. دمای مادر مصنوعی در هفته اول باید ۱۰۰ درجه فارنهایت باشد و ۲۴ ساعت قبل از ورود جوجه‌های قرقاول به سالن باید دمای مناسب در داخل سالن تامین گردد. نظارت و بازرسی مستمر سالن بخصوص در روزهای اول و دوم ضروری می‌باشد و عملکرد لامپهای مادون قرمز سالن باید بررسی شود.

بعد از هفته اول دمای سالن به تدریج ۵ درجه کاهش می‌یابد تا اینکه نهایتا در ۸۵ درجه فارنهایت باقی می‌ماند. بعد از گذراندن ۴ هفته پرورش از منابع حرارتی کمتری در سالن استفاده کرد ولی بهر حال توصیه می‌شود که در هر زمان برای پیشگیری از وقوع مسائلی مانند لرزیدن قرقاولها و دیگر مسائل پیش بینی شده، آماده راه اندازی سیستمهای حرارتی موجود در سالن بود. در دوره تخمگذاری قرقاولها دمای سالن در حدود ۷۰ الی ۸۰ درجه فارنهایت توصیه می‌شود.
تغذیه
دسترسی به غذا برای جوجه‌های قرقاول از ضروریات انکارناپذیر پرورش می‌باشد. جیره‌های غذایی پرندگان زینتی و یا بوقلمون توسط چندین شرکت تجاری آمریکایی تولید می‌شود که قابل اطمینان و توصیه می‌باشد. جیره آغازین باید حاوی ۲۸ الی ۳۰ درصد پروتئین باشد که برای برآورد احتیاجات این پرنده برای رشد سریع و پردرآوری ضروری می‌باشد. جیره‌های که به شکل کرامبل و خمیری ارائه می‌شوند نتایج رضایت بخشی را موجب گردیده‌اند. اما باید توجه داشت که جوجه‌های قرقاول قادر به مصرف خوراک پلت شده تا سن سه هفتگی نیستند. جیره‌های غذایی قرقاول باید حتما حاوی کوکسیدواستات باشد تا از ابتلا به کوکسیدوز جلوگیری شود.
احتیاجات آب
آب از نیازمندیهای اصلی قرقاولهای جوان محسوب می‌شود. خنکی و تمیزی آب باید همواره رعایت شود. ابتدا می‌توان از سنگهای رنگین و سنگ مرمر در ظروف آب قرقاولها استفاده کرد تا از خیس شدن آنها در نتیجه ورود به داخل آبخوری جلوگیری کند. محل قرار گرفتن آبخوریها باید دور از خارج از محل نصب مادر مصنوعی باشد. یک قرقاول در حال رشد به ۲ الی ۵ گالن آب نیاز دارد و ۲۰۰ قرقاول در حال رشد بعد از دو هفته اول روزانه به ۵ گالن آب نیاز دارند

کانیبالیسم و پرکنی
قرقاولهای پرورشی تمایل به کانیبالیسم و پرکنی یکدیگر را در دوره رشد دارند. این مسئله معمولا هنگام کمبودهای تغذیه‌ای و نبود آب و غذای کافی و دمای مناسب سالن اتفاق می‌افتد. ازدحام بیش از حد جوجه‌ها معمولا در مواقع استفاده از نور سفید در سالن مشاهده می‌شود. وقتی کانیبالیسم شروع می‌شود کنترل آن غیر ممکن است و معمولا تمام تلاشیهای مربوط را باید بر روی جنبه‌های پیشگیری قضیه باید معطوف کرد.
اصول بهداشتی سالنهای پرورش قرقاول
سرکشی مداوم و پیوسته گل پرورشی ، رمز موفقیت یک دوره پرورشی و تضمین کننده سلامتی گله است. به عنوان مثال اگر مشاهده شود که پرندگان در یک جا بیش از حد اذحام نموده‌اند و یا به حالت غیر طبیعی ایستاده‌اند و یا مشاهده مرگ و میر و تلفات غیر طبیعی در سالن ، مواردی است که ما را در تشخیص به موقع و سبب شناسی وقایع کمک می‌کند. باید همواره به خاطر داشت که پیشگیری بیماری بیش از درمان باید مورد توجه قرار گیرد.

از اصول بهداشتی لازم در سالنهای پرورش قرقاول تمیزی و ضدعفونی سالن و تجهیزات و عاری بودن اقلام غذایی از کپک و قارچهای آلوده کننده می‌باشد. قرقاولها اکثرا به بیماریهایی که مرغ دچار می‌شود با همان علائم به آن امراض مبتلا می‌شوند. از بیشترین بیماریهای رایج بین قرقاولها می‌توان به کوکسیدوز ، آلودگهای انگلی ، مسمومیتهای قارچی و بوتولیسم اشاره نمود. که در صورت مشاهده یکی از نشانه‌های آلودگی به این بیماریها باید سریعا دامپزشکان و متخصصان مربوط را به کمک طلبید. .