سندرم Hepatitis Splenomegaly ( HS ) از انواع بیماری های مرغان تخمگذار و مادر گوشتی است که با افزایش تلفات و کاهش تولید تخم مرغ همراه بوده و بصورت اولیه با ویروس E هپاتیت پرندگان ( Avian HEV ) ایجاد می شود . وجود مایعات قرمز رنگ یا خون منعقد شده در حفره شکمی و همچنین ، افزایش اندازه کبد و طحال از نشانه های بارز بیماری فوق میباشند .
این بیماری از اواسط دهه ۱۹۸۰ میلادی در برخی از نواحی ایالات متحره شناسایی گردید . اگرچه بیماری فوق برای نخستین بار بعنوان سندرم HS توصیف شد ولی برخی از محققین ، آن را بیماری کبد و طحال بزرگ ( BLS ) نامگذاری کرده اند .
از سوی دیگر ، نام هایی چون سندرم نکروزیس هموراژیک ، افزایش اندازه کبد ، سندرم خونریزی دهنده کبد و CholangioHepatitis مزمن نیز برای معرفی این بیماری بکار برده شده است .
از آنجائی که گزارشات محدودی مبنی بر شیوع سندرم HS در ایالات متحده و کانادا منتشر شده است ، تاثیرات این بیماری بر اقتصاد کشورها ، به درستی ارزیابی نشده است . این درحالیست که بیماری فوق در کشور استرالیا از مهمترین بیماری های مزارع مادر گوشتی به شمار می رود .
تخمین زده میشود که این بیماری سبب عدم تولید تخم مرغ ( حداقل ۸ عدد در سال به ازای هر پرنده ) در ۵۰ درصد از مزارع پرورش مادر گوشتی شود . سازمان های مربوطه ، زیان ناشی از این بیماری را در کشور استرالیا ، در حدود ۲.۵ میلیون دلار استرالیایی تخمین می زنند .
بیماری هپاتیت ناشی از ویروس E هپاتیت در انسان ها ( HEV انسانی ) و همچنین ، خوک ها ( HEV خوکی ) نیز گزارش شده است . از سوی دیگر ، آنتی بادی های HEV در گونه های مختلفی از حیوانات چون جوندگان ، سگها ، گربه ها ، گوسفند ، گوساله و پریمات های غیر از انسان ، حاکی از بیماری این گونه ها با انواعی از HEV طبقه بندی نشده میباشد .
این در حالیست که متاسفانه ، ژنوتیپ بیماری های ایجاد شده با HEV سبب مثبت شدن نتایج آزمایشات سرولوژی بسیاری از گونه های مختلف حیوانات ، به جز خوک ها و جوجه ها میشوند . توجه داشته باشید که اگرچه ، HEV خوک ها میتواند سبب بیماری انسان شود ، تاکنون گزارشی مبنی بر آلودگی انسان با HEV پرندگان ، منتشر نشده است .
سبب شناسی :
در اکثر موارد ، نمیتوان از کبدهای درگیر با این بیماری ، باکتریها را جدا نمود . این در حالیست که در یکی از گزارشات منتشر شده ، Campylobacter Spp از کبدهای درگیر با این بیماری ، جدا شده است . از سوی دیگر ، به رغم تلاش های فراوان ، کوشش در جهت یافتن ارتباطی میان سندرم HS با سموم یا باکترین ها ، موفقیت آمیز نبوده است .
اما اکنون این نکته به اثبات رسیده است که مسبب اولیه سندرم HS یا BLS ، یکی از سویه های ویروس E هپاتیت می باشد .
طبقه بندی :
به دلیل شباهت های سطحی و همچنین ، ساختار ژنومیک HEV ، ویروس فوق را در خانواده Calciviridae طبقه بندی کرده اند . باتوجه به مشخص شدن توالی HEV ، به نظر می رسد که سازماندهی ژنومیک آن با Calcivirus ها متفاوت باشد . توجه داشته باشید که در انتهای /۵ ساختاری کلام مانند وجود دارد که در Calcivirus ها مشاهده نمیشود .
از سوی دیگر ، هیچگونه شباهتی در توالی های خاص میان HEV و Calciviruses گزارش نشده است . بنابراین ، اخیرا کمیته بین المللی طبقه بندی ویروس ها ، HEV را به طور رسمی از خانواده Calciviridae خارج نمود و در خانواده جدید Hepeviridae قرار داد .
پس تمامی سویه های شناسایی شده HEV ، همانند HEV پرندگان ، در تنها جنس این خانواده یعنی HepeVirus قرار می گیرند . تاکنون ، حداقل ۵ ژنوتیپ از HEV در انسان و سایر گونه های حیوانات شناسایی شده است :
ژنوتیپ یک ( سویه شبه برمه ایی انسانی HEV ) ، ژنوتیپ ۲ ( سویه تنهای مکزیکی انسانی HEV ) ، ژنوتیپ ۳ ( سویه HEV انسانی که سبب بروز تک گیری میشود ) ، ژنوتیپ ۴ ( سویه واریانت HEV انسانی و خوکی که از برخی تک گیری ها جدا شده است ) و ژنوتیپ ۵ ( سویه های HEV پرندگان که از ایالات متحده ، کانادا و استرالیا ، جداسازی شده است ) .
ریخت شناسی :
ویروس HEV انسانی ، واجد ساختاری کروی مانند و بدون پوشش ، میباشد . قطعات ویروسی آن ، متقارن بوده و نهایتا ، ۳۲ تا ۳۴ نانومتر اندازه دارند . این ویروس نیز همانند Calcivirus ، واجد فرورفتگی فنجان مانندی بر روی سطح خود می باشد .
آن دسته از قطعات HEV پرندگان که از نمونه های صفرای جوجه های مبتلا به سندرم HS بدست آمده اند و با رنگ آمیزی منفی EM رنگ آمیزی شده اند ، شباهت زیادی را در ریخت شناسی و اندازه به HEV انسانی دارند .
ساختار شیمیایی :
توالی کامل ژنوم HEV پرندگان مشخص شده است و به نظر می رسد که این ویروس ، Polyadenylated باشد . HEV از انواع ویروس های RNA سنس مثبت بوده و حداکثر ، bp 600 کوتاه تر از HEV های انسانی و خوکی میباشد .
همانند ژنوم های HEV پستانداران ، ژنوم HEV پرندگان واجد ناحیه غیرکد شده / ۵ کوتاه ( NRC ) به دنبال سه ساختمان خاص قابل خواندن ( ORFs ) و یک NRC در / ۳ میباشد . ORF1 در انتهای / ۵ ژنوم قرار می گیرد . تصور میشود که این ساختار ، سبب کد شدن پروتئین های غیرساختاری میشود .
پلی پروتئین کد شده توسط ORF1 در HEV پرندگان ، شامل مواردی چون متیل ترانسفراز ، پرتئاز شبه پاپائین ، سیستئین ، هلیکاز و RNA پلیمراز وابسته به RNA ( RdRp ) می باشند . چنین مواردی در HEV های پستانداران نیز حضور خواهند داشت . بنابراین میتوان تا حدودی این موضوع را مد نظر قرار داد که HEV پرندگان ، عضوی از جنس HerpesVirus میباشد .
مورد فوق ، نشان دهنده این موضوع میباشد که موتیف های ساختاری مشخص هلیکاس فراخانواده یک و متیل ترانسفراز ویروسی معروف یافت شده در تحت گروه ویروسی شبه آلفا در HEV پرندگان و پستانداران نیز حفظ شده است .
ORF2 ، پروتئین های کپسید ایمنوژنیک را کد می کند . این در حالیست که نسخه ناقصی از پروتئین کپسید HEV پرندگان جهت تشخیص سرولوژیک این بیماری در نوعی باکتری مورد استفاده قرار گرفت .
ORF3 ، پروتئین کوچکی را با ساختار نامشخص کد می کند . این در حالیست که ORF3 در HEV انسانی ممکن است در تکثیر ویروس هم نقش بسزایی ایفا نماید . از سوی دیگر ، آنالیز کامل توالی ژنومی ، مشخص ساخته است که HEV پرندگان ، نزدیک به پنجاه درصد از سکانس های نوکلوئوتیدی ژنوم سویه های HEV انسان و خوک را دارا میباشد .
توجه داشته باشید که آمالیزهای پلی ژنتیکی HEV پرندگان ، این نکته را به اثبات رسانیده است که ویروس فوق ، ژنوتیپ پنج شاخه مهم HEV های انسان و خوک را دارا میباشد .
تکثیر ویروس :
به دلیل کمبودهای موجود در جهت دستیابی به نوعی سیستم کشت برای رشد HEV پرندگان یا پستانداران ، استراتژی تکثیر این ویروس ، به شدت ناشناخته است . این در حالیست که در جوجه های SPF که بصورت تجربی بیمار شده بودند ، تکثیر ویروس در کبد و برخی بافت های فراکبدی چون قولون ، سکوم ، ژژنوم ، دوازدهه و بادامک های سکومی ، این نکته را مطرح نمود که HEV پرندگان ، نه تنها در کبد ، بلکه در بافت های معدی – رودی نیز به خوبی تکثیر پیدا می کنند .
نخستین بخش تکثیر HEV پرندگان ، هنوز به خوبی شناخته نشده است . اما برخی محققین بر این باورند که به دنبال بلع دهانی ویروس و قبل از رسیدن آن به بافت هدف ( کبد ) ، ویروس فوق نخست در مجرای معدی – روده ایی تکثیر می یابد .
HEV پرندگان نیز همانند HEV انسانی و خوکی ، به میزان زیادی در مدفوع ، ترشح شده و دفع می گردد .
حساسیت نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی :
اطلاعات اندکی در مورد مقاومت و حساسیت HEV پرندگان در برابر نیروهای محیطی ، شیمیایی یا فیزکی در دسترس می باشد . بنابراین ، اکثر اطلاعات و آگاهی های ما ، امروزه بر اساس شواهد بدست آمده از HEV انسانی می باشد .
این در حالیست که به نظر می رسد ، HEV پرندگان و انسان ها در حساسیت نسبت به چنین عواملی شبیه باشند . آن دسته از مایعات کبدی آلوده به HEV پرندگان ، حتی پس از قرارگیری در معرض کلروفرم و اتر و نیز بیماری زایی خود را حفظ نموده است .
این در حالیست که ویروس یاد شده پس از قرارگیری در دمای ۵۶ درجه سانتی گراد برای یک ساعت و ۳۷ درجه سانتی گراد به مدت ۶ ساعت ، بیماری زایی خود را از دست خواهد داد . از سویی ، بیماری زایی HEV پس از قرارگیری در معرض ۰.۵ درصد از ماده Twenin – ۲۰ و همچنین ۰.۱ درصد از ماده NP40 و ۰.۰۵ درصد از فرمالین ، کاهش یافته است .
از طرفی ، HEV انسانی نسبت به مواد سانتریفیوژ شده کلرید سزیم و همچنین ، در بابر قرارگیری در معرض دمای کم ، حساس می باشد . مواد ضدعفونی کننده یده و استفاده از اتوکلاو نیز سبب نابودی ویروس میشود . بر اساس برخی گزارشات منتشر شده ، ویریون های HEV انسانی ، در برابر قرارگیری در معرض تری فلوروتری کلرواتان مقاوم هستند .
به هرحال ، HEV پرندگان نیز همانند سایر RNA ویروسهای کوچک بدون پوشش ، توانایی بقا در محیط های سخت و خشن را داراست . انتقال این ویروس به صورت دهانی – مدفوعی ، بیانگر این نکته است که HEV پرندگان در برابر شرایط اسیدی و قلیایی روده مقاوم است .
بر اساس نتایج تحقیقاتی که اخیرا صورت پذیرفته است ، ویروس HEV انسانی حساسیت بیشتری را در مقایسه با ویروس هپاتیت A ( HAV ) و سایر ویروسهای مسبب هپاتیت روده ایی ، داراست .
در یک تحقیق ، محلولی مدفوعی از HAV یا HEV انسانی در بافر PBS ، رقیق گردید و به مدت یک ساعت در دماهای مختلفی چون ۴۵ ، ۵۰ ، ۵۶ ، ۶۰ ، ۶۶ یا ۷۰ درجه سانتی گراد قرار گرفت . بر اساس نتایج این تحقیق ، در ۶۰ درجه سانتی گراد به میزان پنجاه درصد غیرفعال شد ولی در ۶۶ درجه سانتی گراد ، بطور کامل غیرفعال گردید .
این در حالی بود که HEV انسانی ، در دمای ۵۶ درجه سانتی گراد ، در حدود ۵۰ درصد غیرفعال شده بود . از سوی دیگر ، ویروس فوق در ۶۰ درجه سانتی گراد ، تقریبا بطور کامل ( ۹۶ درصد ) غیرفعال گردید .
طبقه بندی سویه :
ویروس فوق از جوجه های استرالیایی جدا شده است . BLS از سویه های ژنتیکی واریانت HEV پرندگان می باشد که ۸۰ درصد از توالی های نوکلوئوتیدی آن با HEV پرندگان در آمریکا و کانادا مشابهت دارد .
اخیرا ، Sun و همکاران سویه های غیر بیماری زای HEV را از جوجه های سالم در گله های عادی در ویرجینیا ، شناسایی کرده اند . با بررسی این سویه ها ، این نکته به اثبات رسیده است که این سویه ها واجد انواعی از تفاوت های ژنتیکی با سایر سویه ها می باشد .
به نظر می رسد که مطالعه چنین سویه هایی بعدها به خوبی صورت پذیرد تا بیماری زا نبودن چنین سویه هایی بطور کامل به اثبات برسد .
HEV پرندگان ، چه به لحاظ ژنتیکی و همچنین آنتی ژنتیکی شباهت هایی به HEV انسان و خوک دارد . بر اساس تحقیقات به عمل آمده ، این نکته به اثبات رسیده است که پروتئین کپسید HEV پرندگان ، با آنتی سرم های ژنوتیپ یک HEV انسانی و ژنوتیپ سه HEV انسانی و خوکی واکنش نشان می دهد .
سیستم های میزبان آزمایشگاهی :
بر اساس گزارشات منتشر شده ، HEV به سختی در محیط InVitro تکثیر می یابد . HEV پرندگان در جنین جوجه ، تنها زمانی تکثیر می یابد که ویروس فوق بصورت داخل وریدی تلقیح یابد . تلقیح ویروس از سایر روش ها ، میتواند منجر به عدم تکثیر ویروس در محیط فوق شود .
این در حالیست که کلون های بیماری زای HEV پرندگان در سلول های کبد جوجه های LMH ( ATcc CRL 2117 ) تکثیر یافت . در این حالت ، رونوشت های RNA از CDNA تهیه شده بود .
در تجربه ایی دیگر ، با استفاده از روش ایمنوفلورسانس همراه با آنتی سرم های HEV پرندگان ، آنتی ژن های ویروسی را در سلول های LMH شناسایی کردند . در این روش ، سیگنال های فلورسانت بصورت عمودی در سیتوپلاسم قرار داشتند .
نهایتا ، بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از سلول ها برای آنتی ژن های HEV پرندگان مثبت بودند . این در حالی بود که ویروس فوق ، بصورت سلول به سلول منتشر نشد .
پاتوبیولوژی و همه گیر شناسی :
توزیع و رخداد :
پس از نخستین گزارشات منتشر شده در غرب کانادا در سال ۱۹۹۱ میلادی ، اکنون سندرم HS در شرق کانادا ، کالیفرنیا و میانه شرقی و غربی ایالات متحده آمریکا شناسایی شده است . این در حالیست که رخداد BLS در استرالیا گزارش شده است و از سوی دیگر ، رویداد سرولوژیک HEV پرندگان در بریتانیا تجربه شده است .
در این گزارشات ، مرغهای لگهورنی که در قفس پرورش داده میشوند به این بیماری دچار شده اند . برخی اوقات نیز رویداد سندرم HS در برخی مزارع با آن چه که شرح داده شد ، متفاوت می باشد .
این بیماری در مرغهای مادر گوشتی نیز شناسایی شده است . به اعتقاد بسیاری از محققین ، رخداد این سندرم در چنین مزارعی ، سبب تلفات اندکی میشود . شیوع این بیماری در مرغهایی که با اهداف دو منظوره بر روی بستر پرورش داده میشوند نیز گزارش شده است .
براساس تحقیقات به عمل آمده ، رخداد بیماری ناشی از HEV در پرندگان ایالات متحده ، فصلی میباشد . یک بررسی سرولوژیک به منظور ارزیابی آنتی بادی های HEV پرندگان ، اخیرا در آمریکا صورت پذیرفت . در این بررسی ، ۱۲۷۶ پرنده با سنین مختلف را از ۷۶ گله در ۵ ایالت ( CA ، CO ، CT ، VA ، WA ) انتخاب کردند .
بر اساس نتایج این بررسی ، نزدیک به ۷۱ درصد از گله های مورد آزمایش واجد آنتی بادی هایی بر علیه HEV پرندگان بودند . همچنین ، نزدیک به ۱۷ درصد از جوجه های جوان ( با سنین کمتر از ۱۸ هفته ) و ۳۶ درصد از پرندگان بالغ واجد آنتی بادی های خاص HEV پرندگان بودند .
میزبان های طبیعی و تجربی :
تحت شرایط مزرعه ، مرغها تنها میزبانهای شناخته شده بیماری ناشی از HEV پرندگان میباشند . اما تحت شرایط تجربی ، مرغها در تمامی سنین نسبت به بیمار شدن با این ویروس ، حساس میباشند . از سوی دیگر ، بر اساس گزارشات منتشر شده ، جوجه های SPF بصورت تجربی با HEV پرندگان درگیر شده اند . این جوجه ها بصورت داخل وریدی یا دهانی – بینی بیمار شده اند .
در یک تجربه آزمایشگاهی ، بوقلمون هایی در سن هشت هفتگی ، بصورت داخل وریدی با HEV پرندگان آلوده شدند . در نهایت ، تغییرات سرولوژیکی چون شناسایی آنتی بادی های HEV پرندگان ، ویرمی و همچنین ، پخش مدفوعی ویروس ما را مجاب نمود که پرندگان فوق ، بیمار شده اند . توجه داشته باشید که تلاش در جهت بیمار نمودن میمون ها و موش ها با HEV پرندگان ، موفقیت آمیز نبوده است .
انتقال ، حاملین ، ناقلین :
به نظر می رسد که انتقال بیماری فوق در میان گله های مختلف ، به سرعت صورت می پذیرد . این مورد ، با توجه به تحقیقاتی که اخیرا صورت پذیرفته است ، به اثبات رسیده است .
در یک مطالعه ، ۱۴ جوجه را در سن ۱۲ هفتگی انتخاب نمودند . تمامی این جوجه ها به لحاظ سرمی ، فاقد هرگونه درگیری با HEV بودند . این پرندگان در سن ۱۳ هفتگی به ویروس فوق آلوده شدند . بر اساس نتایج این مطالعه ، پرندگان فوق در سن ۲۱ هفتگی بهبود یافتند .
HEV پرندگان نیز احتمالا همانند HEV انسانی و خوکی ، بصورت دهانی – مدفوعی منتقل میشود . این درحالیست که بر اساس گزارشات منتشر شده ، بیماری فوق مجددا پس از تلقیح دهانی – بینی در جوجه های SPF ، تولید شد .
بر اساس بررسی های صورت پذیرفته ، مدفوع جوجه ها ، مهمترین منبع ویروس بوده و از راه های اصلی انتقال بیماری می باشد . این ویروس را میتوان در مدفوع پرندگان درگیر با این بیماری ، به وفور یافت . در حال حاضر ، نمیتوان راه های دیگری را برای انتقال این بیماری در پرندگان ، متصور شد .
باتوجه به مطالعات صورت پذیرفته ، به نظر می رسد که انتقال بیماری فوق در میان گله ها ، با سرعت بالایی صورت می پذیرد . نحوه انتقال فوق ، با طبیعت بیماری ناشی از HEV مرتبط است . بر همین اساس ، مطالعه ایی بر روی ۱۴ جوجه صورت پذیرفت .
این جوجه ها در سن ۱۲ هفتگی ، هیچ نشانه ایی را در نمونه های سرمی خود بروز ندادند . نخستین نشانه ها در این جوجه ها در سیزده هفتگی مشاهده گردید . این در حالی بود که همین جوجه ها در سن ۲۱ هفتگی زندگی ، بار دیگر فاقد هر نوع نشانه سرمی بودند .
راه های انتقال HEV پرندگان نیز مشابه HEV انسانی و خوکی میباشد . این مورد بدان معناست که انتقال دهانی – مدفوعی مهمترین شیوه انتقال بیماری فوق میباشد . اگرچه بر اساس مطالعاتی که بصورت تجربی صورت پذیرفته است ، تلقیح HEV پرندگان در مجاری دهانی – بینی جوجه های SPF ، سبب تولید مجدد این ویروس شده .
بر اساس تحقیقات به عمل آمده ، مدفوع جوجه های بیمار از مهمترین منابع ویروس فوق بوده و جوجه ها از طریق مدفوع خود ، میزان بالایی از ویروس را دفع می کنند . در حال حاضر نمیتوان سایر روشهای انتقال را برای بیماری فوق ، محتمل دانست .
برخی محققین از انتقال افقی این بیماری در میان مرغ ها خبر داده اند . این در حالیست که تلاش در جهت انتقال این بیماری با ذرات معلق هوا ، موفقیت آمیز نبوده است . از سوی دیگر ، بر اساس بررسی های به عمل آمده ، ارتباط مستقیم پرندگان سالم با بیمار ، سبب انتقال ویروس فوق خواهد شد .
از سوی دیگر ، تاکنون هیچ حامل یا ناقل شناخته شده ایی در انتقال HEV پرندگان ، شناسایی نشده است . این درحالیست که جوندگان در مزارع مرغداری میتوانند ناقل مکانیکی این بیماری باشند .
نشانه های کلینیکی :
دوره انکوباسیون این بیماری از زمان آلودگی تا پخش ویروسی در مدفوع متفاوت میباشد . این دوره در پرندگانی که از راه بینی آلوده شده اند ، بین یک تا سه هفته خواهد بود . درگیری و تلفات سندرم HS یا BLS در مزارع پرورش طیور ، بطور معمول پائین است . اگرچه ، بیماری HEV بصورت تحت کلینیکی در جوجه های ایالات متحده و سایر کشورها ، شایع میباشد .
نشانه های کلینیکی پرندگان درگیر با سندرم HS را میتوان قبل از مرگ نیز شناسایی نمود . در برخی از موارد شیوع این بیماری ، تا بیش از بیست درصد ، افت تولید تخم مرع مشاهده شد . اما در سایر گزارشات ، اشاره ایی به کاهش تولید تخم مرغ نشده است .
در مرغان مادر گوشتی و طیور تخمگذار ، سندرم HS بطور مشخص سبب تلفات غیرعادی در سنین بین ۳۰ تا ۷۲ هفتگی میشود . توجه داشته باشید که بیشترین رخداد بیماری فوق در ۴۰ تا ۵۰ هفتگی زندگی این پزندگان روی می دهد . این در حالیست که تلفات سندرم فوق ، حداکثر ۰.۳ درصد به ازای هر هفته ، افزایش می یابد . گزارشاتی نیز مبنی بر افزایش یک درصدی تلفات فوق منتشر شده است .
از سوی دیگر ، نشانه های BLS در استرالیا از بیماری های تحت بالینی که سبب افت تولید تخم مرغ می شوند متفاوت بوده و گاهی با شیوع بیست درصدی همراه میباشد . علائمی چون تاج و ریش رنگ پریده ، افسردگی ، کم اشتهایی و آلودگی پرهای دور مخرج با مدفوع در پرندگان درگیر گزارش شده است .
اندازه کوچک تخم مرغ ها و کم رنگ بودن زرده ها نیز از سایر علائم دیگر میباشند . به هر حال بر اساس تحقیقات به عمل آمده ، کیفیت داخلی ، باروری و قابلیت هچ تخم مرغها تاثیر نمی پذیرند . از سوی دیگر ، به نظر می رسد که گله های درگیر در ایالات متحده و اروپا ، علائم ضعیف تری از بیماری را در مقایسه با گله های درگیر در استرالیا از خود نشان می دهند .
سبب شناسی :
در شرایط مزرعه ، بطور معمول در جوجه های تلف شده ، تخمدان های تحلیل رفته ، مایعات قرمز رنگ در شکم و کبد و طحال بزرگ شده را مشاهده خواهید کرد . بطور معمول ، و در اکثر موارد ، پرندگان درگیر با این سندرم ، قبل از مرگ ، علائمی چون تاج و ریش رنگ پریده را از خود نشان می دهند . مشاهده خون منعقد شده در حفره شکمی ، از سایر علائمی است که در چنین پرندگانی گزارش شده است .
در این بیماری ، کبد حالت ترد و خرد شونده پیدا می کند و در برخی مواقع نیز همراه با حفره های فهوه ایی رنگ یا ظاهری خال دار یا برگی شکل مشاهده میشود . هماتوم های تحت کپسولی و خون منعقد شده بر سطوح این عضو از سایر ضایعاتی است که گزارش شده است .
توجه داشته باشید که حضور خون منعقد شده در حفره شکمی و همچنین ، خونریزی در کبد را میتوان با سندرم کبد چرب خونریزی دهنده ( HFLS ) اشتباه گرفت . این در حالیست که سندرم فوق در مرغان تخمگذار روی می دهد . اما نکته اساسی در این میان آن است که کبد در سندرم HS ، چرب نیست .
از سوی دیگر ، طحال جوجه های درگیر با این سندرم نیز اندکی بزرگ میشوند . برخی اوقات نیز لکه های سفیدی بر روی طحال مشاهده خواهد شد . تخمدان برخی از پرندگان درگیر ، غیرفعال می شوند . برخی پرندگان نیز واجد تخمدان های غیرفعال هستند .
از دید میکروسکوپ ، ضایعات کبد از خونریزی های چندگانه تا نواحی گسترده نکروزه و خونریزی و نفوذ هتروفیل ها و سلول های التهابی تک هسته ایی در اطراف سیاهرگ باب ، متفاوت است . از سوی دیگر ، نفوذ لنفوسیت ها و برخی از سلول های پلاسما در اطراف سیاهرگ باب نیز مشهود میباشد .
ذخیره و انباشتگی مواد ائوزینوفیلی متجانس ، آمیلوئید در کبد و جداسازی هپاتوسیت ها نیز از سایر موارد معمول میباشد .
این درحالیست که گرانولوم های گسسته و انعقاد خون درون سیاهرگ باب نیز محتمل میباشد . ضایعات این سندرم در طحال ، شامل تقلیل و تحلیل لنفوئید همراه با افزایش در سلول های تک هسته ایی سیستم بیگانه خواری در مراحل نهایی است . نوعی انباشتگی نیز در مواد ائوزینوفیلیک و همچنین ، وجود آمیلوئید در دیواره سرخرگ ها و مویرگ های کوچک و درون Interestitium ، مشاهده خواهد شد .
با رنگ آمیزی نمونه ها با CongoRed ، مواد ائوزینوفیلیک کبد و طحال و آمیلوئید را شناسایی کردند .
تحت شرایط تجربی ، با آلوده نمودن جوجه های SPF به HEV پرندگان ، ضایعات مشخصی را بصورت اولیه در کبد ، مشاهده نمودند . از سوی دیگر ، نهایتا در ۴ / ۱ از جوجه های بیمار شده ، خونریزی های تحت کتفی و بزرگ شدن خفیف لوب راست میانی کبد شناسایی شد .
از سایر ضایعاتی که با استفاده از میکروسکوپ شناسایی شده است ، می توان به لنفوسیتی شدن التهابی و پیش التهابی برش های کبد اشاره نمود . این درحالیست که شدت ضایعات کبدی ، ده روز پس از تلقیح DIP جوجه های تلقیح شده داخل رگی به حداکثر میزان ممکن می رسد . در برخی جوجه ها نیز ضایعاتی چون نکروز هپاتوسلولار طحال مشاهده شد .
از سوی دیگر ، ضایعات میکروسکوپی دیگری چون هایپرپلازی لنفوئیدی خفیف در طحال ، هایپوپلازی خفیف غشایی در تیموس ، نفریت لنفوسیتی خفیف در کلیه ها و رخداد هتروفیلیک و لنفوسیتیک برونشی و التهاب غشایی در ریه گزارش شده است .
این در حالیست که عموما ، ضایعات میکروسکوپی در بافتهای جمع آوری شده از مجاری رودی معدی غایب بوده و از طرفی ، هیچ نشانه مشخصی در بالا رفتن سطوح سرم آنزیم های کبدی AST ، میزان آلبومین / گلوبولین یا اسیدهای صفرا ، یافت نشد . از سوی دیگر ، سطوح LDH در زمانهای مختلف تغییری نکرد ( ۰.۰۸۵۱ = P ) .
یک هفته پس از تلقیح دسته ایی از جوجه ها بصورت داخل رگی ، LDH افزایش یافت و سپس به سطوح پایه خود بازگشت . میزان LDH در جوجه های تلقیح شده به صورت بینی دهانی ، یک تا شش هفته پس از تلقیح ( wpi ) در سطوح بالایی باقی ماند و سپس به مقدار پایه خود بازگشت .
این درحالیست که بر اساس نتایج تحقیقات به عمل آمده ، جوجه های تلقیح شده به صورت بینی دهانی ، پروتئین کل بیشتری را نسبت به جوجه های تلقیح شده از راه داخل رگی و همچنین ، جوجه های گروه شاهد داشته اند ( ۰۰۰۱ . ۰ < P ) .
روند بیماری زایی :
بایستی اذعان نمود که روند بیماری زایی HEV پرندگان هنوز در هاله ایی از ابهامات قرار داشته و نظرات متفاوتی در مورد آن بیان می گردد . بسیاری از محققین بر این باورند که HEV پرندگان نیز همانند HEV پستانداران از راه دهانی مدفوعی به میزبان خود وارد می شوند . به رغم مسائل یاد شده ، نخستین مرحله تکثیر HEV پرندگان ، تاکنون شناخته نشده است .
تکثیر ویروس فوق ، در آن دسته از پریمات ها و خوک هایی که بصورت تجربی با HEV پرندگان یا خوک ها بیمار شده اند ، در کبد بیان شده است . برخی از محققین معتقدند که ویروس فوق ، پس از تکثیر در کبد ، در کیسه صفرا از هپاتوسیت ها خارج شده و سپس از طریق مدفوع ، دفع میگردد .
در این میان ، Williams و همکاران با تحقیقاتی که انجام دادند ، این نکته را به اثبات رسانیدند که بخش هایی از تکثیر HEV در خوک هایی که بصورت تجربی با HEV خوک ها و انسان ها آلوده شده بودند ، در خارج از کبد صورت می پذیرد .
Billams و همکاران ، مسیر منفی RT – PCR را که توانایی شناسایی RNA در حال تکثیر HEV در بافت ها را دارد ، جهت شناسایی بخش های خارج کبدی تکثیر HEV پرندگان در جوجه ها بکار بستند . این در حالی بود که علاوه بر کبد ، HEV در حال تکثیر پرندگان در بافت های قولون ( ۱۵ ، ۱۶ ، ۲۰ و ۳۵ dpi ) ، سکوم و ژژنوم ( ۲۰ و ۳۵ dpi ) ، ایلئوم ( ۷ ، ۱۰ ، ۲۰ و ۳۵ dpi ) ، دوازدهه ( ۲۰ dpi ) و بادامک های Cecal ( 35 و ۵۶ dpi ) مشاهده شدند .
این مشاهدات در جوجه هایی که بصورت تجربی درگیر شده بودند ، صورت پذیرفت . اما به نظر می رسد که نخستین بخشی که HEV پرندگان به دنبال تلقیح دهانی تکثیر می یابد بافت رودی معدی باشد . این در حالیست که نشانه های کلینیکی و آسیب شناختی بخش های خارج کبدی ، تکثیر HEV ، ناشناخته باقی می ماند .
ایمنی :
یک تا چهار هفته پس از تلقیح HEV پرندگان ، آنتی بادی های igG مشاهده خواهند شد . ظهور آنتی بادی های فوق ، نشانه ایی از پاسخ ایمنی همورال در پرندگان درگیر با بیماری میباشد . از سوی دیگر ، پاسخ ایمنی وابسته به سلول به HEV پرندگان در جوجه ها هنوز به درستی شناسایی نشده است .
برخی از محققین این نکته را بیان نموده اند که پروتئین کپسید HEV پرندگان ، اپیتوپ های آنتی ژن معمولی را تقسیم می کنند که سبب تلاقی واکنش با HEV های خوک و انسان می شوند . پروتئین کپسید HEV پرندگان با آنتی سرم های HEV انسانی ( سویه Sar55 ) ، آنتی سرم به گرا بر علیه HEV خوکی ( سویه V32 ) و HEV انسانی معکوس ، واکنش می دهد .
این در حالیست که سرم به گرا تهیه شده از جوجه هایی که به صورت تجربی بیمار شده بودند با پروتئین کپسید HEV نوترکیب خوک و انسان ، واکنش نشان می دهد . بطور کلی ، چهار دامنه آنتی ژنی معروف ( یک ، دو ، سه و چهار ) در پروتئین کپسید HEV پرندگان شناسایی شده است .
اخیرا ، Guo و همکاران ، اپیتوپ های سلول های B را در انتهای C دامنه دو ( احتمالا میان aa477 – ۴۹۲ ) شناسایی کرده اند . جالب آن که اپیتوپ های فوق ، منحصر به HEV پرندگان می باشد . توجه داشته باشید که یکی از اپیتوپ های سلول های B در دامنه یک ( احتمالا میان aa389 – ۴۱۰ ) که از اپیتوپ های معمول در HEV پرندگان ، انسان و خوک بوده و همچنین ، یکی ( یا بیشتر ) از اپیتوپ های سلول های B در دامنه پنج ( aa 583 – ۶۰۰ ) ، میان HEV پرندگان و انسان به اشتراک گذاشته شده است .
مورد فوق میتواند نشان دهنده این مسئله باشد که تمامی سویه هایی از HEV که تاکنون شناسایی شده اند ، از یک سروتایپ دور میباشند .
تشخیص :
سندرم HS را میتوان بر اساس نشانه های کلینیکی ، ضایعات مشخص و نشانه های کلینیکی تشخیص داد . تفریق بیماری فوق از سندرم HFLS اهمیت فراوانی دارد . توجه داشته باشید که در سندرم کبد چرب خونریزی دهنده ( HFLS ) نیز خون منعقد شده در حفره شکمی قابل تشخیص است .
این در حالیست که کبد در سندرم HS همانند HFLS ، چرب نیست . از سوی دیگر ، خون در حفره شکمی یا اطراف کبد تنها در بیماری های یاد شده مشاهده نخواهد شد . چنین علائمی را در بروز ضربه یا آسیب به بدن یا کبد و همچنین مسمومیت با سموم ضد جوندگان نیز رویت خواهید نمود .
در صفرای جوجه های درگیر با سندرم HS می توان قطعات ویروسی ۳۰ تا ۳۵ نانومتری را شناسایی نمود . چنین شناسایی را می توان با استفاده از رنگ آمیزی منفی و میکروسکوپ الکترونی انجام داد .
HEV پرندگان ، در کشت سلولی تکثیر پیدا نمی کند . اگرچه تخم مرغ های نطفه دار را میتوان بصورت تجربی و از طریق تلقیح داخل رگی با HEV پرندگان درگیر نمود ، جداسازی ویروس با استفاده از جنین جوجه ها عملی نیست . دلیل این امر نیز مشکلات فنی و تلفات بالای مرتبط با رویه تلقیح داخل رگی می باشد .
اخیرا تشخیص بیماری HEV پرندگان در مراحل اولیه ، با استفاده از تشخیص RNA ویروسی توسط RT PCR صورت می پذیرد . تشخیص آنتی بادی های تولید شده برعلیه این بیماری با استفاده از تکنیک ELISA از سایر روشهای پیشنهادی محققین است .
این درحالیست که حساسیت و خصوصیات مختلف روش های فوق ، هنوز به درستی مشخص نشده است .
درجهت شناسایی آنتی بادی های تولیدی برعلیه HEV پرندگان در جوجه ها ، یک نسخه کوتاه از پروتئین کپسید HEV پرندگان تهیه شده و در تکنیک آزمایشگاهی ELISA مورد استفاده قرار گرفت . از سوی دیگر ، به منظور شناسایی HEV پرندگان در کشور استرالیا ، آنتی ژن تغلیظ شده بدست آمده از طحال و کبد جوجه های بیمار را با آزمایشات AGID و ELISA می سنجند .
توجه داشته باشید که استفاده تنها از روشهای سرولوژیک در پایش بیماری حاد HEV پرندگان کافی نخواهد بود . از سوی دیگر ، ویرمی و پخش مدفوعی ویروس در پرندگان درگیر با HEV پرندگان ، خیلی زودتر از ظهور آنتی بادی های igG روی می دهد .
بنابراین ، منفی بودن آزمایشات سرولوژیک پرندگان مشکوک ، نشان دهنده عدم درگیری آن ها با این ویروس نخواهد بود .
این در حالیست که روش RT – PCR مخصوص HEV پرندگان بطور موفقیت آمیزی در جهت شناسایی این بیماری گسترش یافته است . اما توجه داشته باشید که خصوصیات مختلف روش RT – PCR در شناسایی سویه های HEV پرندگان در جوجه های تحت پرورش در مناطق مختلف جغرافیایی هنوز به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است .
دلیل این مورد نیز ، متفاوت بودن سویه های مختلف HEV پرندگان به لحاظ ژنتیکی ، در نقاط مختلف جغرافیایی میباشد . از سوی دیگر ، به نظر می رسد که سویه های یاد شده ، ناتجانس نیز میباشند .
بنابراین به نظر می رسد که شناسایی ژنتیک و خصوصیات بخش های مختلف سویه های مزارع در نقاط متفاوت جغرافیایی به منظور گسترش شیوه جهانی RT – PCR برای شناسایی تمامی سویه های HEV پرندگان ، حیاتی می باشد .
اما اخیرا روشی گسترش یافته است که با استفاده از اپیتوپ های آنتی ژنی منحصر به فرد پروتئین کپسید HEV پرندگان به تشخیص ویروس فوق می رسد . به نظر میرسد که روش فوق دریچه ایی به سوی شناسایی بهتر و سریع تر بیماری ایجاد شده توسط HEV خوکی یا انسانی ، بگشاید .
استراتژی مداخله :
تاکنون واکسنی برعلیه HEV پرندگان یا پستانداران ساخته نشده است . از سوی دیگر ، هیچ درمانی نیز برای این بیماری یافت نشده است . اما اجرای شدید اصول امنیت زیستی در مزارع مرغداری ممکن است پخش ویروس را تاحدودی محدود نماید .
تهیه ، تنظیم و ترجمه :
علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد گرمسار .
منبع: www.ipiran.com
دیدگاهتان را بنویسید