پیشگیری از جابه جایی شیردان در گاو شیری

چکیده :
به دلیل مصرف پایین خوراک در قبل زایمان و افزایش تدریجى مصرف بعد از زایمان ،دوره انتقال ، دوره مخاطره آمیز مهمى براى جابه جایى شیر دان LDA مى باشد .روشهاى خوراک دادن مدیریتى که از سایر اختلالات پس از زایمان جلوگیرى مى کند احتمال ابتلا LDA را کاهش میدهد . در گاوهایى که نمره وضعیت بدنى بالایى در هنگام زایش دارند ، احتمال ابتلا بهکتوز و جابه جایى شیردان افزایش مى یابد . تغذیه مقادیر زیاد و کم کنسانتره در طول دوره قبل از زایمان ممکن است احتمال ابتلا به LDA را افزایش دهد مدیریت آخور فاکتور مخاطره آمیز مهم براى جابه جایى شیردان مى باشد فضاى نا کافى آخور ، رقابت زیاد در آخور،محدود بودن زمان دسترسى به آخور و محدودبودن قابلیت دسترسى به خوراک ممکن است مصرف را محدودکند .

پر نشدن شکمبه به دلیل مصرف کمتر خوراک مجال بیشترى را براى جابه جایى شیر دان فراهم مى کند .اهمیت روشهاى مدیریت آخور که مصرف خوراک را در سبب شناسى LDAمحدود مى کند ٬احتمالاً در اوایل دوره پس از زایش بیشترین عامل است که به دلیل مصادف شدن با وقایعى است که در دوره انتقال اتفاق مى افتد .مخلوط کردن جیره به شکل tmrمى تواند غلظت واقعى جیره هاى مصرف شده را نسبت به خصوصیات مواد مغذى جیره فرموله شده تغییر دهد، جدا کردن غذاها درtmr در آخور نیز مى تواند سبب این مساله شود . زیاد مخلوط کردن TMR ممکن است باعث خرد شدن ذرات درشت و سبب کاهش شکل فیزیکى فیبر گردد . برنامه هاى انتقالى ومدیریت آخور بایستى به دقت در گله هاى که مشکل LDA دارند ، مورد نظارت قرار گیرد .

مقدمه :

Shaver در یک نشریه عوامل تغذیه ای را که برای جابه جایی شیر دان خطر ناک هستند ٬ منتشر کرد .هدف از این مقاله اهمیت یافته ها و اطلاعات جدید در ارتباط با جابه جایی شیر دان و بحث اعمال مدیریتی ضروری برای پیشگیری از این اختلال متابولیکی می باشد .جابه جایی شیردان سبب اتلاف اقتصادی از طریق هزینه های درمان ٬ حذف کردن نابهنگام و کاهش تولید در گله های شیری می شود . هزینه های متداول درمان از ۱۰۰تا ۲۰۰ دلار برای هر مورد بوده و از ۱۰ درصد از گاوهایی که مبتلا به جابه جایی شیردان تشخیص داده میشوند حذف شده یا قبل از معاینه بعدی میمیرند . گاوهای درمان شده ای که در گله باقی می مانند ۳۵۰کیلوگرم ٬ شیر کمتر در رکوردگیری ماه بعدی نسبت به گاوهایی که به جابه جایی شیردان مبتلا نشدند تولید می کنند .

۸۰تا ۹۰درصد جابه جایی های شیر دان به طرف سمت چپ بوده و به طور متوسط ٬میزان وقوع سالانه برای جابه جایی شیردان به سمت چپ (LDA)در گاوهای شیری از ۴/۱تا ۸/۵ درصد می باشد . طبق یک سر شماری از ۷۱ گله شیری با ۵۷۴گاو ٬ میزان وقوع ۳/۳ درصد را برایLDA (صفر تا ۱۴ درصد ) از سر شماری ۶۱ گله شیری با تولید بالا با متوسط تولید شیر ۲۴۰۰۰ پوند در هر دوره گزارش کردند .

دوره انتقال :

۸۰ تا ۹۰ درصدLDA در ماه اول بعد از زایمان تشخیص داده شده اند که نسبت تشخیص LDA در دو هفته اول بعد از زایمان در مطالعات مختلف دامنه ای از ۵۲تا ۸۶ درصد برآورده شده است . این بیانگر این است که دوره انتقال ۲ تا ۴ هفته قبل از زایمان تا ۲ تا ۴ هفته بعد از زایمان دوره احتمال خطر اصلی برای LDA است . دوره انتقال با کاهش مصرف غذا بعد از زایمان مشخص شده و با افزایش تدریجی در مصرف غذا بعد از زایمان ادامه می یابد . مصرف کم غذا در طول دوره انتقال یک عامل خطر برای LDA به دلیل خالی بودن نسبی شکمبه ٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره در گله هایی که به صورت TMR (جیره کاملا مخلوط )تغذیه نمی شوند و افزایش وقوع سایر اختلالات پس اززایمان است .خالی بودن نسبی شکمبه٬ فرصت بیشتری برای جابه جایی ایجاد می کند ٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره با مصرف بیش از حد کنسانتره نسبت به علوفه حاصل می شود که در خالی ماندن شکمبه سهیم است . کاهش مصرف ماده خشک در هفته نهایی قبل از زایمان حدود ۳۵درصد است که سبب افزایش غلظت های تری گلیسرید در کبد ٬ بلافاصله بعد از زایمان میشود.وقوع همزمان اختلالات بعد از زایمان به عنوان فاکتور های اصلی برای وقوع LDA اشاره شده اند .

اختلالات پس از زایمان :

در گاوهای مبتلا به کتوز خفیف ٬جفت ماندگی ٬ التهاب رحم(متریت ) و یا تب شیر تحت بالینی خطر ابتلا به جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است . پیشنهاد شده است که تغذیه و اعمال مدیریتی که از سایر اختلالات پس از زایمان پیشگیری می کنند ٬ احتمال ابتلا بهLDA را نیز کاهش میدهند . برعکس مشخص شده است که LDA خطر ابتلا به سایر اختلالات پس از زایمان را افزایش می دهد . گزارش شده است گاوهایی که به LDA مبتلا می باشند خطر ابتلا به کتوز و التهاب رحم در آنها زیاد است .این پیشنهاد میکند که تغذیه و اعمال مدیریتی که موجب پیشگیریLDA می شود وقوع تعداد دیگری از اختلالاتی را که به زایمان مربوط می شوند ٬ نیز کاهش میدهد .کتوزو LDA اختلالات بعد از زایمان هستند که شدیداً با یکدیگر ارتباط دارند .

شرایط بدنی گاو:

گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایمان دارند ٬خطر ابتلا جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است میزان وقوع در ۹۵ گله شیرده صنعتى با ۱۴۰۱ راس گاو در هنگام زایمان براى گاوهاى لاغر نمره وضعیت بدنى بین( ۲۵/۳-۷۵/۲) وچاق (بیش از ۴) به ترتیب ۱/۳،۳/۶،۱۲۱/۸ درصد بود میزان افزایش وقوع براى گاوهاى چاق احتمالاً مربوط به افزایش کتوز وکبد چرب و کاهش بیشتر مصرف غذا قبل از زایمان و افزایش تدریجى مصرف غذا بعد از زایمان باشد . دراین مطالعه گاوهایى که نمره بدنى بالایى در هنگام زایمان داشتند خطر ابتلا به کتوز در آنها افزایش یافت میزان وقوع براى گاوهایى با نمره وضعیت بدنى کم ،متوسط و بالا در هنگام زایمان به ترتیب ۹/۸ ،۵/۱۱ و ۷/۱۵ درصد بود . افزایش وقوع کتوز در گاوهاى چاق در هنگام زایمان ممکن است این گاوها را براى وقوع بیشتر LDA مستعد کنند . متحققین اروپایى گاوها را هنگام زایمان بر اساس نمره وضعیت بدنى ۳-۲ (پایین) ۴-۳(متوسط) ۵–۴(بالا) در دو آزمایش مورد بررسى قرار دادند . در طول ۱۶هفته اول پس از زایمان گاوهاى داراى نمره وضعیت بدنى بالا در هنگام زایمان ماده خشک کمترى مصرف کردند و دیرتر به حداکثر مصرف ماده خشک رسیدند نتایج مشابهى را TREACHER و همکاران با استفاده از دوگروه از گاوهاى با نمره وضعیت بدنى ۳ و ۵ در هنگام زایمان گزارش کردند .

افزایش تدریجى تغذیه با کنسانتره:

افزایش تدریجى تغذیه با کنسانتره در هفته هاى آخر قبل از زایمان روشى معمول در گله هاى شیرى صنعتى مى باشد . CURTIS و همکارا ن گزارش کردند گاوهایى که انرژى و پروتئین را به صورت افزایش تدریجى تغدیه با کنسانتره دریافت مى کردند خطر ابتلا به LDA و کتوز کمترى داشتند .

COPPOCK و همکاران جیره هاى کاملاً مخلوط شده حاوى ۳۰،۶/۴۵،۶۰و۷۵درصد علوفه بر اساس ماده خشک را به ۴۰ راس گاو هلشتاین از ۴ هفته قبل از زایمان تا ۴ هفته بعد از زایمان تغذیه کردند . LDA در گاوهایى که با جیره حاوى علوفه زیاد تغذیه میشدند مشاهده نشد . میزان وقوع LDA در گاوهاى تغذیه شده با جیره هاى حاوى ۳۰،۴۵و ۶۰ درصد علوفه به ترتیب ۳۶، ۴۰و ۷/۱۶ درصد بود .در این مطالعه به جاى اینکه یک افزایش تدریجى در مقدار کنسانتره در طول چند هفته آخر قبل از زایمان انجام شودیک تغییر ناگهانی در جیره کاملا مخلوط شده برای درصدهای بالای کنسانتره در ۴ هفته قبل از زایمان انجام شد . این تغییر ناگهانى در جیره احتمالا واکنشLDA به تغذیه کنسانتره بالاتر را شدیدتر کرد ،اما منعکس کننده روشهاى افزایش تدریجى تغذیه کنسانتره براى گله هاى شیر ده صنعتى است که بصورت TMR تغذیه میشوند . محققین اروپایى گزارش کردند که سطح برش عرضى پرزهاى شکمبه اى هنگامى که گاوها در دوره خشک ٬جیره کم انرژى مصرف مى کردند کاهش پیدا کرده و برش عرضى پرزهاى شکمبه ۲-۱ هفته قبل از زایش به کمترین حد خود رسیده بود . سطوح برش عرضى پرزهاى شکمبه تدریجاًبعد از اینکه گاوها مصرف جیره هاى پر انرژى مخصوص گاوهاى شیرى را از ۲ هفته قبل از زایش شروع کردند ،افزایش یافت ، اما سطح برش عرضى ۸ تا ۸ هفته بعد از زایمان به حداکثر خود رسید. این نتایج نشان داد که ظرفیت جذب اسیدهاى چرب فرار در شکمبه در طول دوره انتقال در حداقل است . تغذیه زیاد کنسانتره احتمال بروز اسیدوز و LDAرا ممکن است به دلیل عدم توانایى در افزایش ظرفیت جذبى پرزهاى شکمبه قبل از مصرف جیره هاى پر انرژى در بعد از زایمان افزایش دهد . عادت پذیرى جمعیت میکروبى شکمبه قبل از زایمان به جیره هاى پر انرژى نیز ممکن است اهمیت زیادى داشته باشد . علاوه بر این تغذیه زیاد کنسانتره قبل از زایش ممکن است مصرف انرژى را افزایش و آزاد سازى اسید چرب را از بافت چربى کاهش دهد که ممکن است وقوع کبد چرب و کتوز را کاهش دهد .

تغذیه با کنسانتره بعد از زایمان :

دادن جیره هاى کاملاً مخلوط مخصوصاًدر اوایل بعد از زایمان به گاوهاى شیرى صنعتى که جثه بزرگى دارند، روشى متداول مى باشد .نشان داده شده است که فرموله کردن جیره گاوهای تازه زایمان کرده که کمتر از ۲۱درصدNDF آن از علوفه می باشد ، مطلوب نیست .دانشمندان ایالات اوهیو جیره گاوهاى تازه زایمان را که حاوى ۱۸،۲۱،۲۵درصد NDF از علوفه بودند ، مورد مقایسه قرار دادند . تولید شیر و ماده خشک مصرفى گاوهاى تازه زایمان کرده (۳۰روز اول دوره شیردهى )در جیره هایى که ۲۱ درصد NDF جیره از علوفه تامین میشد بیشترین بود .نشان داده شده است که جیره گاوهاى تازه زایمان کرده اى که جاوى ۳۵ تا ۴۰ درصد کربوهیدرات غیرالیافى (NFC بر اساس ماده خشک ) مى باشد مطلوب است. تخم پنبه کامل ،پوسته سویا و تفاله چغندر قند اجزا تشکیل دهنده خوبى براى محدود کردن غلظت هاى نشاسته در جیره گاوهاى تازه زایمان کرده مى باشد .همچنین تخم پنبه کامل بخش مهمى ازفیبر موثر را تشکیل مى دهد . مکمل کردن غذا به وسیله بافرهاى بیکربنات سدیم در پیشگیرى از کاهش PH شکمبه تاثیر دارد، این ممکن است به پیشگیرى از لنگش و LDAکمک کند . توصیه میشود میزان استفاده از بیکربنات سدیم ۷۵/.تا ۱درصد ماده خشک جیره هاى کاملاً مخلوط باشد .

هیپوکلسیمى (کاهش کلسیم خون):

از مطالعه ۱۰راس گاو هلشتاین در یک گله گاو شیرى صنعتى ٬ دانشمندان فلوریدا گزارش کردند گاوهایى که در هنگام زایمان هیپوکلسیمى داشتند (کل کلسیم سرم خون کمتر از۹/۷ میلى گرم در ۱۰۰ میلى لیتر و کلسیم یونیزه سرم خون کمتر از ۴ میلى گرم در ۱۰۰ میلى لیتر) خطر ابتلا به LDA در آنها افزایش یافت .این افزایش خطر ابتلا به LDA براى گاوهاى واجد کلسیم خون پایین در هنگام زایمان ممکن است ناشى از کاهش تحرک شکمبه وشیردان باشد . همچنین فرمول کردن جیره هاى قبل از زایمان براى اختلاف کاتیون –آنیون جیره در پیشگیرى از LDA مفید مى باشد .

شکل فیزیکى جیره :

محققان اوکلاهما گزارش کردند گاوهایى که با یونجه خشک آسیاب شده (۶۴/. سانتى متر) و کنسانتره پلت شده (۴۸/.سانتى متر ) به صورت TMR تغذیه مى شدند در شروع زایمان احتمال ابتلا بیشترى براى LDA (۴/۱۷در مقایسه با ۶/۱درصد)نسبت به گاوهایى که جیره استاندارد حاوى سیلوى سورگوم (۲۷/۱سانتى متر)وکنسانتره مخلوط به علاوه علوفه خشک خرد نشده دریافت داشتند ، نشان دادند . گاوهایى که LDA در آنها دیده شد ، ۱۸-۸ روز پس از زایش تشخیص داده شدند . این نتایج روشن ساخت که یک تغییر فوق العاده در شکل فیزیکى جیره (TMR پلت شده) در اوایل دوره پس از زایش، شیوع LDA را افزایش میدهد. فقدان شکل فیزیکى باعث کاهش در میزان جویدن ،پر نشدن شکمبه ،عدم تحرک و عدم تشکیل توده یا تله فیبرى و افزایش غلظت اسیدهاى چرب فرارVFA شکمبه اى میشود که ممکن است تمام این موارد روى سبب شناسى LDA تاثیر بگذارند .به دلیل تغییرات فیزیولوژیکى و متابولیکى در دوره انتقال اهمیت شکل فیزیکى به عنوان فاکتور احتمالى براى وقوع LDA در اوایل دوره پس از زایمان احتمالاً بیشترین خواهد بود .

اطلاعات در خصوص تاثیر حاصل از تغییر فیزیکى سیلو و TMR بر روى وقوعLDA کم است .پیشنهاد شده است که جیره هاى دوره انتقال بایستى حاوى ذرات درشت کافى براى رسیدن به میزان جویدن بهتر و پر شدن شکمبه باشد. گنجاندن ۳ تا ۵ پوند علوفه خشک در TMR براى گاوهاى انتقالى مى تواند کمک مناسبى براى این توصیه هاى درشت باشد .

برنامه علوفه اى گاو خشک :

برنامه هاى علوفه اى مختلفى براى دوره خشک گاوهاى شیرده مورد استفاده قرار میگیرد ،اما اطلاعات راجع تاثیر آنها بروقوع LDA محدود است . محققان پوردیومیزان وقوع ۵/۳، ۱۰ و۱۰ درصد براى LDA در برنامه هاى علوفه اى گاو خشک حاصل ازمصرف جیره هاى علوفه خشک خرد شده ،سیلوى محصولات علوفه اى و سیلوى ذرت گزارش کردند .

محققان آگواى برنامه هاى علوفه اى گاو خشک را که شامل علوفه خشک بلند ،۵۰ درصد علوفه خشک بلند و ۵۰ درصد سیلوى ذرت (بر اساس ماده خشک ) و محدود کردن سیلوى ذرت به ۱درصد وزن بدن به علاوه ۱/۱ کیلوگرم مکمل پروتئین مایع بود ، براى هر راس گاو ارزیابى کردند. میزان وقوع LDA براى علوفه خشک ٬ علوفه خشک سیلوى ذرت وسیلوى ذرت به تنهایى به ترتیب ۳، ۳/۴ و۳/۶ درصد بود . میزان وقوع کتوز براى علوفه بیشتر بود (۱/۹ در مقایسه با ۳/۶ تا ۴/۶ درصد) و وقوع بیشتر LDA با سیلوى ذرت ناشى از پر نشدن شکمبه باشد که مربوط مى شود به محدود بودن انرژى جیره و فقدان شکل فیزیکى لازم. وقوع بیشتر کتوز با علوفه خشک مى تواند مربوط به کمبود انرژى جیره باشد . کمترین وقوع LDA و کتوز براى تغذیه توام سیلوى ذرت و علوفه خشک مشاهده شد .جیره هایى که تماماً از سیلوى ذرت تشکیل مى شوند نبایستى براى گاوهاى خشک استفاده شوند .اگر گاوها به طور محدود تغذیه شوند ممکن است پر شدن شکمبه براى جلوگیرى از LDA کافى نباشد ، اما مصرف انرژى زیاد ممکن است سبب چاق شدن بیش از حد گردد که با اختلالات متابولیکى مرتبط است . به هر حال استفاده کنترل شده از سیلوى ذرت به عنوان جزیى از برنامه هاى علوفه براى گاوهاى خشک مى تواند سودمند باشد . توصیه میشود که سیلوى ذرت را به ۵۰ درصد یا کمتر بر اساس ماده خشک در برنامه علوفه اى گاوهاى خشک محدود کنید . سیلوى ذرت ۵۰ تا ۸۰ درصد (بر اساس ماده خشک) برنامه علوفه اى گاوهاى خشک در آزمایشات Mashek و beede تشکیل میداد که میزان وقوع LDA ۳/۴ درصد براى ۳ هفته اول دوره تغذیه اى شروع زایمان در مقایسه با ۳/۸ درصد براى ۶ هفته اول دوره تغذیه اى شروع زایمان بود و ۵/۷ درصد درمقایسه با ۳/۱۰ درصد براى جیره هاى شروع زایمان با و بدون مکمل کردن دانه ذرت بدست آمد . اما تغذیه جیره هاى شروع زایمان با مقدار کمترى از سیلوى ذرت در برنامه علوفه اى میتواند وقوع LDA را کاهش دهد که دراین آزمایشات مشاهده گردید.

مدیریت آخور:

CAMERON وهمکاران اشاره کردند که مدیریت آخور به عنوان یک فاکتور احتمالى مخاطره آمیز برایLDA میباشد که ازطریق تاثیر بر روى مصرف خوراک و غلظت هاى واقعى مواد مغذى جیره مصرف شده بیان مى شود . اشتباهات در مواد مغذى جیره مخلوط مى تواند به دلیل اشتباهات در ترکیب مواد مغذى طراحى شده براى هر یک از اجزاء تشکیل دهنده غذا اتفاق بیافتد .استفاده از اعداد جداول براى ترکیب مواد مغذى اجزاى تشکیل دهنده غذا مى تواند منبع خطا باشد .اشتباه در تجزیه مواد مغذى مى تواند در نتیجه تکنیک نمونه بردارى ضعیف در مزرعه ، تعداد نمونه بردارى از غذا و تجزیه غلط آزمایشگاهى باشد . متفاوت بودن لایه هاى علوفه در سیلوهاى زمینى (سیلوى یونجه مخلوط با سیلوى ذرت یا سیلو با کیفیت هاى مختلف )و یکنواختى نسبى نمونه و غذاى برداشت شده از زمین میتواند منجربه اختلاف بین علوفه آزمایشگاهى و غذاى واقعى بشود . اشتباهات در مواد مغذى جیره مخلوط مى تواند به دلیل مقادیر غلط اجزاء تشکیل دهنده غذایى که به TMR افزوده میشود رخ دهد . این میتواند مربوط به اشتباه در ارتباط بین متخصصین تغذیه ، مدیر گله وآخور غذا خورى باشد . برنامه هاى کامپیوترى که امروز قابل دسترسى هستند ، وسیله مطلوبى براى هر پیمانه ، ثبت مقدارى از هر یک از اجزاء تشکیل دهنده که به طور واقعى به پیمانه افزوده مى شود و در کل مقدار پیمانه که براى هر قفس داده مى شود . این برنامه ها به طور چشمگیرى اشتباه اپراتور را کاهش میدهند که با مخلوط کردن غذا ارتباط دارد .

مخلوط هاى غلط و ناجورTMR مى تواند ناشى از مدیریت غلط در فرایند مخلوط کردن باشد ، اشتباه در مخلوط کردن مى تواند به دلایل زیراتفاق بیافتد

۱- اندازه پیمانه خیلى کوچک باشد .

۲- اندازه پیمانه بیشتر از ظرفیت مخلوط کن باشد .

۳- وارد کردن اشتباه اجزاء تشکیل دهنده غذا در داخل مخلوط کن

۴- مخلوط کردن در مدت زمان خیلى کم (کاملاً مخلوط نمى شود ).

۵- مخلوط کردن به مدت خیلى زیاد (باعث کاهش شکل فیزیکى جیره وفیبر مى شود) گاوهایى که به کندى TMR دریافت مى کنند ممکن است به لنگش و LDA بیشتر مستعد شوند . در عین حال گاوهایى که ماده خشک مصرفى پایینى دارند نیز ممکن است به LDA بیشتر مستعد شوند عواملى که ممکن است که باعث تغذیه کندTMR یا ممکن است مصرف غذا را محدود کند عبارتند از :

۱- محدود بودن فضاى آخور

۲- محدود بودن مدت زمان دسترسى به غذا

۳- محدود بودن تغذیه در مقابل تغذیه براى ۵ تا ۱۰درصد پس مانده .

۴- برنامه تغذیه اى ناهماهنگ

۵- رقابت در خوردن.

نتیجه گیرى :

· گله هایى که برنامه هاى مدیریتى و تغذیه اى ضعیفى براى گاو انتقالى دارند ، خطر ابتلا به LDA در آنها زیاد است .

· گاوهایى که نمره وضعیت بدنى بالایى دارند به مقدار بیشترى LDA در آنها متحمل است .

· مدیریت آخور یک فاکتور احتمالى خطر برایLDA مى باشد .

· اشتباهات زیادى درمخلوط کردن غذا و مدیریت آخور وجود دارد که مى تواند در گله هاى شیرى صنعتى اتفاق بیافتد که باعث تغییرات در مصرف نسبى مواد مغذى در جیره فرموله شده میشود . این تغییرات مخصوصاً براى ذرات درشت که آماده جدا شدن در آخور هستند ،پدید مى آید . جدا کردن غذا ممکن است که یک فاکتور احتمالى مخاطره آمیر مهم در ابتلا LDAباشد.

ترجمه : مرتضى پهلوانى

منبع: دنیاى کشت و صنعت شماره ۲۶